|
Гэта вы,
мне здаецца,
нядаўна сказалі?
Ці то ваша суседка,
з паднятым брывом?
Адным словам,
я чуў
кагадзе
ў гэтай залі,
што вясна не прыносіць
ні дум,
ні трывог.
Я лічыў-бы за жарт
гэтай прыкрасці выраз,
каб напоперак думкам
і волі самой
аж спадыспаду дзён
у вялізманы вобраз
не вырас
дзень маленства майго
і вясновых самот.
Я згадаў,
як гайсала
галоднае рэха
па парожніх свірнах…
І каб толькі пражыць —
уздзіралі на корм
абымшэлыя стрэхі
перад тым,
як пачнуць
аплываць капяжы.
Я збіраў басанож
крапіву каля плоту
перад тым,
як зямля
наліецца цяплом…
Можа вы
і не ведалі
гэтых клапотаў,
а для нас яно —
нашым маленствам было.
І таму
хлапчукамі
ў семнаццатым годзе,
занядбаўшы забавы,
не знаючы сну,
мы галодную восень
пры халоднай пагодзе
сустракалі
як лепшую
нашу вясну.
Да на што перагортваць
старонкі гісторыі,
калі дзеі сучаснасці
катуюць нас!
Я хачу расказаць
як няўгойнае гора
залячыла надзеяй
вялікай
вясна.
Дзесьці блізка зусім
адзінокая маці
абабіла парогі
пастарункаў
і гмін…
Засталася на ўцеху
вяроўка у хаце,
бо на векі засуджаны
быў яе сын.
І яна,
што сваю
аднастайную сцежку
пратаптала
праз гора,
нядолю
і жвір,
і яна
загубіла
апошнюю ўсмешку,
без каторай нікому
не суджана жыць.
цягу начэй —
да вар‘яцтва бяссонных —
калі месяц
над полем аснежаным
стыў,
яна білася ў роспачы —
дзікай,
шалёнай! —
і чытала напамяць
ад сына лісты:
— Сынку!..
Сынку!
Ты пішаш:
„Мужайся!“
Абяцаеш вярнуцца
дваццатай вясной…
Покуль тая паводка —
паводкаю жалю
захлынецца жыццё маё,
добранькі мой!
Хіба-ж выцерпіць
гэтае
маці пакорна,
доляй выкляты,
любы мой сын! —
І, звіваючы рукі,
рыдаючы горка,
яна доўга глядзела
кудысь ў далячынь.
Тах было,
калі краем
хадзіла зіма,
калі біліся
цені
і вецер
у хату,
калі дрэвы,
узняўшы
галіны наўзмах,
вартавалі дарогі
ў адзенні кашлатым.
А пазней,
на прадвесні,
калі уначы
варушыліся дрэвы,
збіраліся ў сад,
калі бразгалі
звонка
вяснянак ключы —
сын да маткі
таемна
пісаў:
— Маці!..
Матанька!..
Надзялі мяне сілай!
Дай мне дужасць
разбіць
мураваныя сцены!
Я сягоння пачуў,
калі ты галасіла…
Галасі-ж,
галасі,
каб рыдала каменне!
Бурны подых вясны
мне прыносіць твой голас,
І ці знаеш,
як жудасна
хочацца жыць,
жалі скрозь
наліваецца сілаю
поле,
жалі скрозь
аплываюць
са стрэх капяжы,
Станеш вечарам,
клічаш, клічаш
праз турэмныя краты
сваю маладосць,
І яна
з далячынь,
быццам гул навальнічны,
адгукаецца рэхам
і прыходзіць,
як госць.
Значыць,
вырасце,
чую,
такая адвага,
што на волю
з камённых муроў
правядзе!
Вельмі просты наш план,
і з халоднай развагай
мы рыхтуем
сваё вызваленне
штодзень.
Без ключоў адамкнем
заржавелыя дзверы
перад тым,
як зусім
аплывуць капяжы.
І прыду да цябе,
поўны сілы і веры,
каб ізноўку
за волю змагацца
і жыць.
Гэтак сын абяцаў
на мінулым прадвесні,
І ніхто не разважыў,
што гэта вясна
напляла дзікіх планаў,
каторых не здейсніць,
пра каторыя
вязні
адно толькі сняць.
Але-ж сталася штосьці
на свеце
такое,
што навалай шумяць
на прадвесні лясы,
і самотная маці
з халодным спакоем
і дагэтуль чакае,
што вернецца сын.
Дзе-ж ёй ведаць,
старэнькай,
што не шэнціла сыну
перайсці цераз сцены
Лукішскі астрог,
і што сын —
вось за гэты
адважны учынак —
быў павешан
у ліку
другіх чатырох.
Так бывае…
А вы мне
нядаўна сказалі,
ці то ваша суседка,
з паднятым брывом?
Адным словам,
я чуў
кагадзе
ў гэтай залі,
што вясна не прыносіць
ні дум,
ні трывог.
Я
жыццём
безыменным сваім
пратэстую,
і надзею,
як тая матуля,
рашчу,
што мы стрэнем яе,
вясну маладую —
рэволюцыю свету
каторай не ўшчуць.
Яна прыдзе
пасля
баявога прадвесня,
яна стане
на ўсіх
скрыжаваннях дарог.
яна будзе гучэць,
як магутная песня,
поўным голасам дум
і вялікіх трывог.
1932 г.
|
Прапануем да спампаваньня!