Лучынка (часопіс)/1/Слово варажбіткі
| ← Малады дубок | Слово варажбіткі Апавяданьне Аўтар: Уладзіслаў Галубок 1914 год |
Перэстаноўка слоў № 1 → |
Прапануем да спампаваньня!
Слово варажбіткі.
Загінулі ў гаспадыні грошы, і хто іх падвудзіў, загадка была.
Троха шукалі, троха распытывалі, — нічога — як камень у ваду.
„Чэкайце ж даражэнькіе“, крычала на ўсю хату гаспадыня, патрасаючы кулаком у паветры, „не скажеце самі, варажбітка за вас скажэ, ну, а тады сьцеражыся злодзей“.
На заўтра гаспадыня, як абецала, прыехала ў вёску Стаўбунцы і пераступіла высокі парог варажбітчынай хаты.
Варажбітка сядзела на лаве і квапна агледала з’явіўшуюся госьцю.
— „Не іначэй прапажа, ў душы памыліла яна, бо чаго ж шатан прынясе да мяне“.
— „Зварожым, панюхна?“ хціўна спыталася яна.
— „Зварожым“, атказала тая і прысела з берагу на лаўцы.
Праз хвілю замігацелі на стале карты.
Варажбітка, угледаючыся то ў карты, то у вочы госьці, жадала вычытаць аб чым мысліць яна, каб за праўдзівую варажбу ўлавіць прынамсі двузлотку, а то больш.
— „Чарнату, мая панюхна, маіця, бытцам то прапажа нейкая на доме стаіць“, грымнула варажбітка.
Гэтаго толькі і трэба было. Язык у госьці зразу развязаўся.
— „Праўду кажэш, праўду, прапалі грошы, кажы только хто узяў“.
— „Зараз, зараз…. Раз, два, тры…. А чы ёсьць ў пані ў дому які чужынец?“
— „Есьць — Лукаш, падпасавіч“.
— „Ну дык ён, мая панюхна, нэмнуў грошыкі, прышкельця шчырынька, — зразу — нойдзецца, прапажа пры доме стаіць“, і злажыла ў гурток карты.
Праз хвілю конь, павярнуўшы аглоблі, несься дарогай назад, уносячы гаспадыню да дому, а варажбітка, застаўшыся ізноў адна, цешылася, што спрытна узгадала праўду і за гэта мае ажно дзьве залатоўкі.
Ня ведаў маленькі Лукаш, які гасьцінец чэкаў яго. Бегаючы за скацінай у полі, ён ні задаваўся думкай, што вось-вось зараз абваліцца на яго бедную галаву нешчасьце.
Праўда, бачыў ён прошлай ночы сон, бытцам нябошчык бацька прышоў да яго ў госьці, доўга слухаў яго жальбу і ўрэшце прыгарнуў да сябе, абхінуў кажухом і панёс.
Але сон для яго ня быў загадкай.
Як толькі прыгналі скаціну у двор, Лукаша зараз жэ паклікалі ў хату.
— „Ну, паганец, прызнавайся, гдзе падзеў грошы“, раптам накінулася на яго гаспадыня.
— „Якіе — няведаю якіе?“
— „Ня ведаеш?“ дык вось табе кажу, што ў мяне прапалі с хаты грошы; гэта работа ня мінула тваіх рук; лепей прызнавайся“.
— „Ня ведаю, не браў“, праз слёзы працадзіў Лукаш.
— „Ня ведаеш, — ну дык даю табе сроку да заўтра, каб добра намысліў што табе лепей: жыць, чы гніць, а заўтра прыходзь і прынось грошы“.
Выслухаў Лукаш гэткую навіну і пашоў за дзьверы.
На дварэ ўжо цямнело. Апошніе зікратые промені заходзячаго сонца прабіваліся скрось лісьця дрэў і асьвечалі яго мізэрную хвігуру, а ў садку, на старой ігрушыне, ешчэ цвірыкалі вараб’і, што пазьбіраліся на начлег.
Сон не браў Лукаша; словы „злодзей“ зьвінелі ў вушах не давалі спакою.
— „І за што гэткая напасьць, плачучы казаў ён, што я сірата і бедзен, гэта праўда, але ня злодзей, сам Бог сьведка“….
Чуць сьвет Лукаш пагнаў у поле. Седзючы на выгане ля скаціны, ён угледаўся ў даль, гдзе, як блакітная стужка, плыла шырокая рэчка Бяроза.
І успомнілося яму, як, калісь бывало, з бацькам лавілі рыбу і караталі ночы там на берагох, і як было тады добра, а цяпер…
Раздумье яго раптам прарвалося.
Да яго падыйшоў парабак і паклікаў у двор.
Нічога не кажучы, ён перадаў пугу, і апусьціўшы галаву пашоў.
На парозе переняла яго гаспадыня.
— „Ну, сабачы сын, кладзі грошы“….
Лукаш стаяў анямеўшы і ня ведаў што пачаць. Глянуўшы у кут на абразы, яму здалося, што Хрыстос пазірае на яго і бытцам жадае нешта сказаць.
Паліліся слёзы ў яго горкіе, горкіе.
— „Я не браў, ледзь чутно атказаў ён, клянуся перад Богам“.
— „А, ня прызнаешся, дык — чэкай жэ“, і гаспадыня выбегла ў другую палавіну.
Лукаш тымчасам, ня чэкаючы яе, вышаў с хаты і пабег праз выган у поле.
— „Злодзей злодзей, сьвідравало ў яго вушах, цябе прыб’юць, табе не даруюць….
Бег Лукаш не памятаючы сябе і састановіўся….
Прад вачыма яго ціхачом паўзла мутная вада Бярозы.
Мамэнт…. Забульбатала вада, разбегліся шырокіе кругі і Лукаша не стало.
Доўга надчэківала гаспадыня свайго падпасавіча, каб узрадаваць яго, што…. грошы нашліся, але дарэмна.
Г—у—к.