Дакладная запіска (Бурбіс)

Дакладная запіска Дакумант Аўтар: Аляксандр Бурбіс 14 студзеня 1921 года (пераклад 2022) Арыгінальная назва: Докладная записка Пераклад: Nejrust Крыніца: Платонаў Р. П. Старонкі гісторыі Беларусі: Архівы сведчаць: З навук. спадчыны / Р. П. Платонаў; Уклад.: У. В. Фядосаў і інш. Навук. рэд. М. Ф. Шумейка. ľ Мн.: БелНДІДАС, 2002. - 352 с. - с. 40

НА РБ, Ф. 60. Воп. 3. Спр. 749. Л. 427-431

Прапануем да спампаваньня!

Дакладная запіска

У цяперашні момант, калі мы падышлі да мірнага будаўніцтва Беларускай Савецкай Рэспублікі і маючы на ўвазе неабходнасць ліквідацыі пры гэтым будаўніцтве памылак, якія мелі месца ў мінулым, мы, беларусы-камуністы, лічым сваім абавязкам узняць перад ЦК РКП пытанне аб камуністычнай працы ў Беларусі ў сувязі з недахопамі ў мінулым. Беручы пад увагу, што Беларусь у межах, названых у дадатку, уяўляе сабой вытворча-гаспадарчы раён у параўнанні з Расіяй, і лічачыся з тым, што ў цяперашні палітычны момант, калі вядуцца мірныя перамовы з буржуазнай Польшчай, якая адрывае значную тэрыторыю з беларускім насельніцтвам (часткі Мінскай, Віленскай і Гродзенскай губ.), варта прызнаць, што існаванне ўзорнай Беларускай Савецкай Рэспублікі ў яе эканамічных межах (этнаграфічная мяжа супадае з эканамічнай) мае вялікая дэманстратыўна-палітычнае значэнне. Толькі такім шляхам будуць ліквідаваны папрокі на адрас Савецкай Расіі з боку Польшчы ў гвалтоўнай русіфікацыі Беларусі, а таксама інтрыгі беларускіх нацыяналістаў і сацыял-патрыётаў. У беларускіх жа народных масах умацуецца прыхільнасць да Савецкай улады, як да сваёй улады. У асяроддзі ж беларусаў, якія падпадаюць пад уладу буржуазнай Польшчы, існаванне ўзорнай Беларускай Савецкай Рэспублікі павялічыць цягу да нас і яшчэ больш узмоцніць варожасць да буржуазнага ладу Польшчы.

Акрамя таго, цалкам відавочна велічэзнае значэнне ўзорнай Савецкай Беларускай Рэспублікі, як найбольш аддаленага на Захад фарпоста сусветнай сацыяльнай рэвалюцыі.

Звяртаючыся да мінулага, варта сказаць, што Заходні фронт, які руйнаваў з пачатку імперыялістычнай вайны па цяперашні час Беларусь, пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі падарыў краі ўладу з прышлага элемента, звязанага да таго толькі з арміямі фронту (Мяснікоў, Кнорын, Ландар, Крывашэін, Пікель, Рэйнгольд і да т.п.). Незнаёмства з мінулым краю і неразуменне беларускага руху, нават некаторая зацікаўленасць сяго-таго з гэтага прышлага элемента ў захаванні ўлады за сабою, поўная раз'яднанасць з працоўнымі масамі краю, адсутнасць шырокай сур'ёзнай партыйнай работы — такія асаблівасці мінулай палітыкі камісараў б. Заходняй вобласці. Адсюль разгон Усебеларускага з'езда (1917 г.), антыбеларуская палітыка, ілжывая інфармацыя цэнтральнай Савецкай улады, адсюль жа і памылкі цэнтральнай Савецкай улады. Злоўжывалі нават неаднаразова рэвалюцыйным апаратам ЧК. Пасля эвакуацыі Мінска ў 1918 годзе Аблвыкамзах працягваў тую ж палітыку ў Смаленску. Нават Беларускі нацыянальны камісарыят у Маскве трымаўся часам у апальным нежыццяздольным стане, з прычыны чаго і не мог адыграць належнай ролі.

Пасля вызвалення Беларусі з-пад нямецкай акупацыі ў 1918 годзе палітыка, варожая ўсяму беларускаму, працягваецца. Пасля ўтварэння Літоўска-Беларускай рэспублікі ў сувязі з канфліктам з камуністамі Літвы і пры сутыкненні з дырэктывамі цэнтра, якія ажыццяўляюць тав. Ёфэ, Аблвыкамзах распадацца.

Літоўскія камуністы, якія прыйшлі на змену Аблвыкамзаху, Беларускую Рэспубліку адсоўваюць на задні план або ад яе адасабляюцца. Аддзел агітацыі і прапаганды Літбела пры ЦК РКП у Маскве жадаючым ехаць у Беларусь беларускім камуністам умее заявіць, што не накіруе іх туды, таму што яны беларусы, а не літоўцы.

Ахарактарызаванае вышэй становішча не змянілася і па цяперашні час.

Уся ранейшая палітыка ў Беларусі і анемічнасць яе ў апошні час у інтарэсах сацыяльнай рэвалюцыі павінны быць змененыя, інакш мы рызыкуем, па-першае, адштурхнуць ад сябе надоўга рэвалюцыйную беларускую дэмакратыю, што было б у інтарэсах польскіх імперыялістаў, а па-другое, пашкодзіць справе сацыяльнай рэвалюцыі ў Беларусі і на Захадзе, затрымліваючы рэвалюцыянаванне беларускіх рабочых і асабліва сялян.

Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка Беларусь у цяперашні час складаецца толькі з шасці паветаў. Арганізацыя на гэтай тэрыторыі ўзорнай Савецкай Рэспублікі немагчымая ва ўсіх адносінах, а таму неабходна пашырыць яе межы на Усход за кошт зямель, якія разам з паветамі Мінскай губерні складаюць адзіны вытворча-гаспадарчы і этнаграфічны беларускі арганізм, г. зн. варта да ССРБ далучыць, безумоўна, Віцебскую губерню, Гомельскую губерню, паветы б. Магілёўскай губ., далучаныя да Смаленскай, а з Смаленскай губерні, безумоўна, паветы Красненский і Парэцкі.

Усе гэтыя губерні і паветы ўяўляюць адзіны эканамічны арганізм. У адрозненне ад Расіі тут не абшчыннае, а падворнае землеўладанне, розніца ў севазвароце, травасеянні, моцна развітыя дробны гандаль, дробнарамесная прамысловасць і да т. п. (больш падрабязна аб гэтым гаворыцца ў дадатку).

Акрамя таго, неабходна дакладнае і адкрытае ўсталяванне ўзаемаадносін з РСФСР, маючы на ўвазе пры гэтым адзіны гаспадарчы план ўсёй РСФСР.

Неабходна мабілізаваць для працы ў Беларусі беларускіх палітычных работнікаў-камуністаў, знаёмых з краем і штучна расьсеяных па ўсёй Расіі. Рассеянасць мясцовых сіл, між іншым, адбілася пры арганізацыі цяпер Савецкай улады у Беларусі — не было на месцы неабходных кандыдатур на адказныя пасады і, натуральна, ва ўладзе апынуліся тыя ж амаль камуністы, як іх называе бядоўскі люд, што і раней. Гэтак сама, акрамя беларусаў, трэба прыцягнуць да працы падыходзячых спецыялістаў розных спецыяльнасцяў, асабліва ў галіне земляробства, знаёмых з беларускімі ўмовамі.

Цяпер намі закранута толькі самае важнае і толькі тое, без чаго нельга нават і думаць аб арганізацыі ўзорнай Савецкай Рэспублікі Беларусі і заваёве яе для дыктатуры пралетарыяту.

Трэба неадкладна прыступіць да лекавання ран, нанесеных Беларусі і беларускаму камунізму. Пры рабоце гэтай неабходна толькі веданне гэтага краю, і ён, безумоўна, стане ўзорнай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікай.

Мы лічым сваім абавязкам выкарыстоўваць легальныя шляхі ўнутры РКП у барацьбе за нацыянальныя правы беларускага працоўнага народа і беларускіх камуністаў і разлічваем у гэтай барацьбе на сапраўдную падтрымку ЦК РКП.

Верым у перамогу інтэрнацыянальных прынцыпаў камунізму ў беларускім пытанні.

Па ўпаўнаважанню групы адказных беларускіх камуністаў

Ал. Бурбіс

14 студзеня 1921 г.

г. Масква