Вясна (Гарэцкі)
| Вясна Апавяданне Аўтар: Максім Іванавіч Гарэцкі Крыніца: http://knihi.com/Maksim_Harecki/Viasna.html |
Прапануем да спампаваньня!
Вясна, вясна красная!
На ўзгорках ужо праталінкі, а ўніз бягуць цуркі звонкія, на сонейку блішчаць.
А ўверсе — неба сіняе, чыстае! А ў паветры свежанькім, веснавым — жаўроначак, нябачны ў вышыні: цюр-цюр!.. цюр-цюр-цюр!.. цюрлі-рлі!..
Вясна, вясна красная!
Астатнюю губачку на кросенцах ткалля-дзяўчына: тах-тах! трах-лях! А зірне-зірне ў акенца на сонейка: вясна, вясна красная! А губачка статняя… У гаёк песні пяяць, красачкі рваць, на кірмашы хадзіць, вяселлі гуляць… Ах, яшчэ ж губачка на кросенках.
* * *
Гэй вы, шчасныя веснавыя дні!
Ганначка, сястрыца! Пойдзем у таўкачыкі, а на лагу там ля балота жоўтых красачак нарвём.
І дзеразы зялёненькай, лахматай надзяром, і яленцу наламаем, і шышачак набяром: азелянім, ахарошым сваю хатку старэнькую.
Макравата яшчэ ў полі, зямелька не высахла…
А ты лапцікі абуй.
* * *
Гэй, вясна, вясна!
Гудзе вясна рана-рана, у цёмныя досвіткі. На ўсходзе стужка чырвоная расцягнулася, а наўкола — чуткі сон. Дрэмлюць выраі клапотныя, адны крыгі там усё крэхкаюць — далёка там, дзе вада шуміць, несумоўчна і скрозь сон. Гаёк зялёненькі ў тумане там стаіць, а бліжэй, на канаве, вербы пушыстыя сівеюцца.
Пялешчацца і крукае нехта-нейкі пад гайком на рацэ. Жораў дзетак сваіх купае на вольным паветры веснавым.
Вясна сёлета не позная. Учора добры цёплы дожджык пакрапіў, агрэст і смуродзіна дужа яркенька зазелянеліся. Сёння зязюльку, ішоўшы ў лазню раненька, пачуем — дадушы!
* * *
Гоман у плятнёвым прымыльніку, дзе сувалка і мялле белае, колкае, і мяліцы-раскірэкі заваленыя. Гоман там над рэчкаю паўнаводнаю, бурнамутнаю. Не крыгі — ільдзінкі толькі бягуць. Чэрпаюць ваду ў лазню голыя людзі, а тыя льдзінкі з вадою сцюдзёнаю ў вядзерца цякуць-набіраюцца. Многа вады, не тое, што ўлетку, у пякоту жніўную.
Мыюцца людзі, гоман… Выбегуць хлопчыкі з лазні на лажок, бягуць голыя з лісцем прыліплым, уцеха іх бярэ, радуюцца, бо там унізе, за гайком, крэхкаюць крыгі астатнія.
Ох, ты, лазня ты наша нехалюзая, сёння ж ты чыстая — на палку саломка чыстая пасцелена. Унізе вадзяначка з вадою сцюдзёнаю і цугун вады цёплае.
* * *
Ох, дайце мне, дайце венічак шаўковенькі, мыльненькі, каб ён гладзіў па целу гарачаму: змыю нуду сваю! Буду махаць венікам, шукаць духам лёгкім, гарачым: нуду з цела і з думак змываць. Цёп-цёп-цёп!.. У-хва! Пячэ! Добра вадзіцу жаданую, сцюдзёнаю ліць на галаву. Добра тут распарыцца, распесціцца і ў салодкай млявасці — кво-ох! — ляжаць ды ляжаць з прыліплаю лісцінкаю на баку, пакуль дзесь там Нью-Ёркі будуюцца…
Пераеў ты, клопат, сэрца маё, што было ж некалі дзяцінае. Даўно-даўно тое было… І жорава пачуць можна было, і зязюлю-кукунь шэрую. А цяпер… Гора мне, гора мне — дзе вясна мая?
Бегаў з лазні, проста з палка, на лажок, аж да канавы, і сцюдзёнаю вадою абдаваўся там. А цяпер не пабягу. Эх, вясна, вясна красная!..
Вясна, вясна красная!
Добра ўжо, добранька грэе сонейка з гары, а ля ног яшчэ цягне халадком. Снегу на полі і ўгледзець няма дзе: вясна, вясна! Відзіма-відзіма траўка-мураўка на праталінках прабіваецца, рунее-зелянее, — на сэрцы весялей.
Пайду я ў адным жупане, новым паясом падперазаўшыся.
Гоман, гоман ля мяне… Б’юцца галінкамі пушыстымі… «Хвароба ў лес, здароўе ў косці!»
А нашто вы, людцы нядобрыя на слаўненькі лясок хіру сваю насылаеце? Ад вашае хіры пасохнуць бярозачкі, ад вашае хіры трава пагарыць…
Біце сёння, хлопцы, вярбою дзяўчат: сёння дазваляецца. Біце здаровых, маладых…
Люблю цябе, прыгожая, за тое, што на грудзёх у цябе красачкі прышпілены. Ах, люблю я красачкі!
І аб чым ты, дзяўчынка мая, так задуманая? Чаго твае вочачкі чыстыя засмуціліся? Кволыя пралесачкі… Нейкае трывогі не схаваць, не схаваць.
* * *
З горак вецер вее. Снег у равох, на дне, чорны. Жаўранкі заліваюцца на ўсе галасы. Жыта зялёнае. Мятлушачка ляціць… Мітусіцца першая мятлушка…
А ў балоце, за шляхом, разлягаецца веснавое: ква-а! ква-а! ква-а!
Вясна!
Ах!
Веснавыя красачкі цвітуць — прыхарошу сабе грудзі, буду глядзець на красачкі!
Радуйся той, каму нехта любы красак прынясе.
1914