Іржавец (Шаўчэнка/Клімковіч)

Іржавец Верш Аўтар: Тарас Шаўчэнка Пераклад: Міхась Клімковіч Крыніца: Кабзар — с. 152—153

Прапануем да спампаваньня!

Нарабілі калісь шведы
      Вялікае славы:
      Уцякалі з Мазепаю
      Ў Бендэры з Палтавы.
      А за імі й Гардзіенка[…
      Парадзіла маці,
      Як пшаніцу жаць, так лёгка
     Палтаву дастаці.
      Ой пажалі б, як бы дружна
      За адно ўсе сталі,
      Ды з Хвастоўскім палкоўнікам
      Гетмана ядналі.
      Не хавалі б пік у стрэсе
      У Пятра у свата
      І з Хорціцы б не ўцякалі
      У свет небажаты.
      Не спыняў бы іх Прылуцкі
      Палкоўнік паганы…[
      Не плакала б божжа маці
      Ў Крыму за Украйну.

Як пакідалі маці-Сеч
І Луг вялікі запарожцы
І з родных земляў ішлі прэч,
З сабою ўзялі маці божжу,
А больш нічога не ўзялі,
І ў Крым да хана паняслі
На ліха-гора Запарожжа.
      Хмару белую закрыла
      Ды чорная хмара.
      Панам стаў над запарожцам
      Паганы татарын.
      Хоць дазволіў на пясках хан
      Новым коштам стаці,
      Ды не даў ён запарожцам
      Цэркаў збудаваці.
      У шатры тайком змясцілі
      Образ прасвятое
      І маліліся украдкам…

      Божа мой з табою!
Мой краю, прыгожы, раскошны, багаты,
Хто цябе не мучыў? Як-бы расказаць
Пра якога-небудзь аднаго магната
Гісторыю-праўду, то перапужаць
Само б пекла можна. А ў Данта старога
Здзекам мог поўпанак, хоць які, здзівіць,
І ўсё тое ліха, усё кажуць ад бога!
Няўжо яму люба людзям зло тварыць?
Няўжо яму люба мучыць Украіну?
Што яна зрабіла? За што яна гіне?
За што люд Украйны ў кайданах маўчыць?

      Расказалі кабзары нам
      Пра войны, пажары,
      Пра цяжкое ліхалецце,
      Пра лютыя кары,
      Што пракляты лях прыносіў,
      Пра ўсё расказалі.
      Што ж рабілі пасля шведаў!
      Тое й іх спужала,
      Анямелі з таго страху
      Кабзары сляпыя.
      Гэтак яе ваяводы
      Пятровы ліхія
      Рвалі, грызлі… І здалёку
     Запарожцы чулі,
      Як у Глухаве званілі,
      З гарматы раўнулі.
      Як пагналі на балота
      Горад будаваці.
      Як па дзецях галасіла
      Старэнькая маці.
      Як дзетачкі на Орэлі
      Лінію капалі
      І ў далёкай Фінляндыі
      Ў снягах прападалі.
      Чулі, чулі запарожцы
      З далёкага Крыма,
      Як канае гетманшчына,
      Нявінная гіне.
      Чулі, чулі небажаты
      Чулі, ды маўчалі,
      Бо над імі на чужыне
      Мурзы лютавалі.
      Мардаваліся казакі,
      Плакалі, а з імі
      Заплакала божжа маці
      Слязамі святымі.
      Заплакала яна горка,
      Быццам-бы па сыне.
      І дайшлі да бога слёзы,
      Прачыстыя слёзы!
      Пабіў Пятра, пабіў ката
      На гладкай дарозе.
      Вярнуліся запарожцы,
      Прынеслі з сабою
      Ў гетманшчыну той цудоўны
      Образ прасвятое.
      Паставілі ў тым Іржаўцы
      У мураваным храме.
      Там яна й дагэтуль плача
      Разам з казакамі.

Орская крэпасць 1847