«Заява 32-х»

«Заява 32-х» Дакумант Аўтар: [[Аўтар:|]] 1 лютага 1921 года (пераклад 2022) Арыгінальная назва: ДОКЛАД в Ц. Б. Коммунистической партии Белоруссии Пераклад: Nejrust Крыніца: Уладзімір Ладысеў, Пётр Брыгадзін Паміж усходам і захадам: станаўленне дзяржаўнасці і тэрытарыяльнай цэласнасці Беларусі (1917—1939 гг.). — Мінск: БДУ, 2003. — С. 287—291. — 307 с. — 500 ас. — ISBN 985-445-963-2

НА РБ, ф. 325, воп.1, спр. 21, арк. 248–249.

Прапануем да спампаваньня!

ДАКЛАД
у Ц. Б. Камуністычнай партыі Беларусі

Мы, беларусы-камуністы, усведамляючы ўсю важнасць правільнага камуністычнага будаўніцтва Беларусі, асабліва ў такі адказны момант, як цяперашні, калі частка Беларусі захоплена буржуазнай Польшчай і калі мы падышлі да мірнага будаўніцтва краю, спустошанага самым бязлітасным чынам, пачынаючы ад імперыялістычнай вайны, маючы таксама на ўвазе настойлівую патрэбу пры будаўніцтве Сацыялістычнай Беларусі ў ліквідацыі памылак, якія мелі месца ў мінулым, лічым сваім камуністычным абавязкам выказаць перад ЦБ КП (б) Б свае погляды на камуністычную работу ў Беларусі з недахопамі ў мінулым. Прымаючы пад увагу, што этнаграфічная Беларусь у межах, вызначаных дзяржаўнай камісіяй па падрыхтоўцы мірнага дагавора з Польшчай летам 1920 года (работы знаходзяцца ў НКЗС РСФСР), уяўляе адзіны вытворча-гаспадарчы раён у параўнанні з Расіяй, і лічачыся з тым, што ў сапраўдны момант, калі вядуцца мірныя перамовы з Польшчай, якой адарваныя значныя тэрыторыі з беларускім насельніцтвам, варта прызнаць, што існаванне ўзорнай Сацыялістычнай Савецкай Беларусі ў яе эканамічных межах мае вялікае дэманстратыўна-палітычнае значэнне. Толькі такім шляхам будуць ліквідаваныя папрокі на адрас Савецкай улады з боку Польшчы ў гвалтоўнай русіфікацыі Беларусі, а таксама інтрыгі беларускіх нацыяналістаў сацыял-патрыётаў, у беларускіх народных масах умацуецца прыхільнасць да Савецкай улады, як сваёй улады, у асяроддзі ж беларусаў, якія падпадаюць пад уладу буржуазнай Польшчы, існаванне ўзорнай Беларускай Савецкай Рэспублікі павялічыць цягу да нас і яшчэ больш узмоцніць варожасць да буржуазнага ладу Польшчы. Акрамя гэтага цалкам відавочна велічэзнае значэнне ўзорнай ССРБ як найбольш аддаленага на Захад фарпоста сусветнай сацыяльнай рэвалюцыі. Звяртаючыся да мінулага Савецкай Рэспублікі Беларусі, варта канстатаваць, што незнаёмства з мінулым краю, неразуменне беларускага руху, поўнае раз'яднанне з працоўнымі масамі краю, адсутнасць шырокай сур'ёзнай партыйнай работы – такія асаблівасці мінулай палітыкі, пачынаючы з 17-га года. Адсюль антыбеларуская палітыка і цэлы шэраг памылак у Беларусі. Паміж іншым, беларусы-камуністы, якія ведаюць край і жадаюць у ім працаваць, распыляюцца па ўсёй Расіі, а ў самой Беларусі адчуваецца крайні недахоп, а ў многіх выпадках нават поўная адсутнасць работнікаў, якія ведаюць край і могуць павесці сур'ёзную камуністычную і гаспадарчую працу ў ім.

Уся ранейшая палітыка ў Беларусі і яе анемічнасць у цяперашні час у інтарэсах сацыяльнай рэвалюцыі павінны быць зменены, інакш мы, па-першае, рызыкуем адштурхнуць ад сябе надоўга беларускія працоўныя масы як горада, так і вёскі, што было б у інтарэсах польскіх імперыялістаў, а, па-другое, спыніць справу сацыяльнай рэвалюцыі ў Беларусі і на Захадзе, затрымліваючы рэвалюцыянаванне беларускіх працоўных і асабліва сялян. ССРБ складаецца ў цяперашні час з 6-ці паветаў Мінскай губерні. Арганізацыя ўзорнай Савецкай Рэспублікі на гэтай тэрыторыі немагчымая, і таму варта пашырыць яе межы на ўсходзе за кошт зямель, якія разам з паветамі Мінскай губерні ўяўляюць адзіны вытворча-гаспадарчы і этнаграфічны арганізм, г. зн. варта да ССРБ далучыць, безумоўна, Віцебскую губерню і тыя паветы былой Магілёўскай губерні, якія далучылі да Смаленскай губерні, а з Смаленскай губерні, безумоўна, Красненскі і Парэцкі паветы. Усе гэтыя губерні і паветы складаюць адзіны эканамічны арганізм. У адрозненне ад Расіі тут не абшчынныя, а падворныя землеўладанні, мноства памешчыцкіх гаспадарак з капіталістычным спосабам вытворчасці, розніца ў севазвароце, травасеянні, значная колькасць беззямельнага батрацтва, моцна развіты дробны гандаль і дробная рамесная прамысловасць. Значыць, неабходна ясна і адкрыта ўсталяваць узаемаадносіны Беларусі да РСФСР, маючы на ўвазе пры гэтым адзіны гаспадарчы план па ўсёй Расійскай Федэрацыі. Неабходна мабілізаваць для працы ў Беларусі беларускіх палітычных работнікаў-камуністаў, знаёмых з краем і штучна рассеяных па ўсёй Расіі. Рассеянасць мясцовых сіл адбівалася і адбіваецца, між іншым, пры арганізацыі ў цяперашні час працы ў Беларусі. Сапраўды гэтак жа, як і беларускіх камуністаў, варта тэрмінова прыцягнуць да працы спецыялістаў розных спецыяльнасцяў, асабліва ў галіне земляробства, знаёмых з беларускімі ўмовамі.

Варта паказаць на адсутнасць работнікаў-камуністаў, знаёмых з краем і яго побытам, у такіх важных эканамічных камісарыятах як Наркомпрод, Саўнаргас, наступствам чаго з'яўляецца рост незадаволенасці ў народных працоўных масах, выкліканай працай гэтых устаноў як у цэнтры, так і, галоўным чынам, на месцах іх агентамі.

Як вынік здзейсненых памылак з'явілася тое, што настрой сялянства, якое радасна сустрэла Чырвоную Армію ў 1920 годзе, змянілася ў апошні час не на карысць Савецкай улады. У арганізаванай узорнай Беларускай Сацыялістычнай Рэспубліцы варта надаць увагу беларускай школе, якая павінна быць прызнана ўдарнай як па меркаванні міжнароднага характару, пра які гаварылася вышэй, так і ў сувязі з настроем працоўных мас Беларусі ў цяперашні час. Павінна быць звернута сур'ёзная ўвага на выдавецтва на беларускай мове як падручнікаў, так і камуністычнай літаратуры. На жаль, да цяперашняга часу гэта ставілася на апошні план, і беларускім працаўнікам даводзілася карыстацца падручнікамі і кнігамі, выдадзенымі пры царызме, у акупаваных частках Беларусі. Пры савецкай жа ўладзе ў гэтым кірунку нічога не зроблена, што спрытна выкарыстоўваецца нашымі ворагамі, якія паказваюць на русіфікатарскую палітыку Савецкай улады ў Беларусі.

У дачыненні да мовы варта прызнаць беларускую мову нароўні з рускай. У цяперашні час мы стаім перад фактам фактычнага прызнання ў Беларусі дзяржаўнай мовай рускай. Мы лічым, што ўсе загады, дэкрэты і да т.п. павінны выдавацца на беларускай і рускай мовах. Варта беларускую газету "Савецкая Беларусь" зрабіць афіцыйным органам ССРБ, арганізаваўшы адпаведнае выдавецтва. Неабходна як мага шчодра забяспечваць беларускае сялянства і рабочых камуністычнай літаратурай на беларускай мове (сялянская газета, орган прафесійных саюзаў, лісткі, брашуры, календары і да т.п.). Неабходна, каб ЦБ Камуністычнай партыі Беларусі павяло агітацыю і прапаганду сярод беларускіх мас на беларускай мове. Калі ж ЦБ гэтага не ў стане правесці, то неабходна ўтварэнне адпаведнага органа.

У гэтым дакладзе мы закранаем толькі самыя важныя пытанні, без вырашэння якіх нельга нават і думаць аб арганізацыі па праўдзе ўзорнай Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі. Варта неадкладна прыступіць да лекавання ран, нанесеных Беларусі як акупантамі, так роўна і нашымі памылкамі. Пры гэтай працы неабходна веданне гэтага краю, і ён, безумоўна, стане ўзорнай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікай. Мы, беларусы-камуністы, лічым сваім рэвалюцыйным абавязкам выкарыстоўваць усе легальныя шляхі ўнутры РКП для прадухілення памылак нашай партыі і разлічваем у гэтым на сапраўдную падтрымку цэнтральных органаў партыі. Мы верым у перамогу інтэрнацыянальных прынцыпаў камунізму ў беларускім пытанні.

У выпадку неабходнасці пры разглядзе гэтага дакладу і дачы адпаведных тлумачэнняў упаўнаважваем ТТ.Ільючонка, Булата і Каранеўскага.

Лютага 1 дня 1921 года. г. Мінск

[далей ідуць 32 подпісы з указаннем нумароў партыйных білетаў]