— Надходзіць позная восень. Плод абцяжэў; ён адрываецца і падае на зямлю… Ён памірае, але ў ім жыве насеньне, а ў гэтым насеньні жыве ў „магчымасьці“ і ўся будучая расьліна, з яе будучым раскошным лісьцьцём і з яго новым пладом. Насеньне ўпадзе на зямлю; а над зямлёю нізка паднімаецца ўжо халоднае сонца, бяжыць халодны вецер, ляцяць халодныя хмары… Ня толькі пал, але й само жыцьцё замірае ціха, няпрыкметна… Зямля што раз, то болей праступае з-пад зяленіва сваёю чарнатою, у небе пануюць халодныя тоны… І вось надходзіць дзень, калі на гэту супакоеную і прыціхшую, як быццам аўдавеўшую, зямлю падаюць мільёны сьняжынак, і ўся яна робіцца роўнаю, аднаколернаю і белаю… Белы колер — гэта колер халоднага сьнегу, колер найвышэйшых воблакаў, якія плывуць у недасяжным холадзе паднябесных вышыняў, — колер вялічавых і бясплодных горных вяршын… Гэта — эмблема бяз’імпатнасьці і халоднай, высокай сьвятасьці, змблема будучага бесьцялеснага жыцьця. А што датычыць чорнага колеру…
— Ведаю, — перабіў сьляпы. — Гэта — няма гукаў, няма рухаў… ноч…
— Але, і дзеля таго гэта эмблема смутку і сьмерці…
Пётра здрыгануўся і сказаў глуха:
— Ты сам сказаў: сьмерці. А гэта-ж для мяне ўсё — чорнае… заўсёды і ўсюды чорнае!..
— Няпраўда, — востра адказаў Максім, — для цябе істнуюць гукі, цяплыня, рух… ты акружаны любоўю… Шмат хто аддаў-бы сьвятло вачэй за тое, чым ты ганьбуеш, як вар’ят… Але ты вельмі эгоістычна носішся з сваім горам…
— Але, — выгукнуў Пётра з палкасьцю, — я нашуся з гэтым мімаволі: куды-ж мне ўцячы ад яго, калі яно ўсюды са мною?
