Працаваць да ночы з рана
На абшырным загуменьні.
Пакаленьне ў пакаленьне
Гэтак шло-плыло бясконца
Пад адвечным нямым сонцам.
Пан быў важным і багатым, —
Ланцугом зьвінеў араты,
Крушні Ясныя араў ён,
Пад ярмом цяжкім стагнаў ён.
Нейкім дзівам, нейкім цудам,
Як пракляцьце здрайцы-Юды,
Як астаткі дзён пакутных,
Адзічэлых, каламутных,
Аж да нашых лепшых часаў,
Бяз прыправак, бяз прыкрасаў
Асталася тая хатка, —
Веку цёмнага дзіцятка.
Так стаіць бяззубай цноткай
Год мінуўшых доч-прыплодка.
II
У гэтай хатанцы ў старэнькай
З хлапчуком жыве маленькім,
З сваім Янкай-сірацінай
Гарапашная ўдавіна.
На вайне забілі мужа.
Цісьне гора, цісьне дужа.
— Што рабіці, мілы божа?
Так ня добра, так ня гожа
Жыць на сьвеце жорсткім гэтым
Неабутай, неадзетай,
І галоднай і халоднай,
Без апоры, як ніводны…
Але гэта з-поў бядоты, —
Бо найгоршую турботу
Маю тую, — як мне, маці,
Свайго сына гадаваці?
Надыйшоў час галадухі,
Не накорміш нават мухі.
Што мне з хлопчыкам рабіці?
Трэба гадаваць, карміці,
А тут проста хоць лавіся,
Хоць у рэчку йдзі тапіся…
