naje, istnujučaje, ci mahčymaje. Hetaja najahulniejšaja, najwažniejšaja pieršaja filozofija (ontolohija, abo metafizyka) z adnej starany sama karystajecca z paasobnych nawuk, a z druhoj starany daje padstawu ŭsim inšym nawukam, abasnoŭwajučy fundamentalnyja zakony i dumak i istnawańnia ŭsiakaha. Hetyja zakony takija: racii dastatačnaj (jaho čaść: zakon pryčynnaści), supiarečnaści, tožsamaści, wyklučanaha treciaha. Z hetych zakonaŭ i myšleńnia i bytawańnia najwažniejšy pieršy: pryčynnaści i racii. Usie zahadki, iksy asobnych nawuk, skažam našy 7 zahadak, paasobna damahajucca istnawańnia Boha, jaho biespasiaredniaj akcii. Ale, skažam, što niekataryja z ich dalisia-b razwiazać biaz hetaj biespasiaredniaj interwencii Božaj, to ceły świet jak taki, widomy j niawidomy stanowić adnu zamknutuju cełaść, katoraja musić mieć raciju, bo kali kožnaja reč maje swaju pryčynu, tož suma ŭsich račej (świet) biaz pryčyny tym bolš być nia moža. Hetaja racija moža być abo ŭ samym świecie, abo za świetam. Usie nawuki i filozofija bačać, što świet hetaj pryčyny, racii, sam u sabie nia maje, bo składajecca z paasobnych čaścin, z katorych adna ad druhoj zaležać. Kab tady świet wytłumačyć, — bolš, kab świet moh istnawać (a jon istnuje), treba wyjści ŭ zaświet, da Boha. Boh užo pryčyny nia maje, bo kab jaje mieŭ, byŭby častkaj świetu, jak usio inšaje, ale maje sam u sabie raciju ŭ tym, što jon nie stawaŭsia, nie pačynaŭsia, nia skončycca, ale wiečna Jość. Kali asobnyja nawukowyja dokazy istnawańnia Boha mohuć padlahać sporu, to tolki
