Doktar Francišak Skaryna — pieršy drukar biełaruski (1925)/Zamiest pradmowy
| Zamiest pradmowy Навуковая праца Аўтар: Адам Станкевіч 1925 год |
I. Pačatak drukarstwa naahuł i jaho značeńnie → |
Прапануем да спампаваньня!
Kožny narod na świecie maje pamiatki swajej minuŭščyny, maje swaich słaŭnych ludziej. Kožny narod i hetyja pamiatki i hetych ludziej šanuje, jak najdaražejšy skarb narodny.
Majeć tak-ža swaje pamiatki, swaje świataści i naš narod Biełaruski.
Užo minuła bolš paŭtysiačy hadoŭ, jak Biełarusy stalisia narodam i pačali dumać, naskolki im pazwalali wonkawyja abstawiny, swaju biełaruskuju dumku. A dumańnie Biełarusaŭ nia bylo biazpłodnym. Narod biełaruski dumaŭ i twaryŭ swaju ŭłasnuju biełaruskuju kulturu. Jak wynik hetaj narodnaj tworčaści, my majem nia mała rukapisnych i asabliwa drukawanych biełaruskich knih — biblejskich, bohasłužebnych, knihi zakonaŭ, žyćciapisy światych, letapisi, apawiadańni, roznaha rodu akty, hramaty i inš.
Usie hetyja pamiatki biełaruskaj kultury znachodziacca pierawažna ŭ Wilenskim Centralnym Archiwie i Wilenskaj Uniwersyteckaj Bibliatecy, ŭ Wiciebskim Centralnym Archiwie, ŭ Pietrahradzkaj Publičnaj Bibliatecy, ŭ Rumiancaŭskim Muzei ŭ Maskwie, ŭ Maskoŭskim Archiwie Min. Justycyi, a tak-ža pa niekatorych bibliatekach i archiwach Zachodniaj Eŭropy.
Prypaminajučy biełaruskaje kulturnaje bahaćcie, treba nam pradusim pašukać hałoŭnaj pryčyny bujnaha jaho rostu.
Adnej z pieršych i hałoŭnych pryčyn rostu biełaruskaj kultury, biazumoŭna, źjaŭlajecca drukarstwa na Biełarusi. Dziakujučy drukarstwu, kožnaja zdabyča kultury prodkam našych lahčej mahła dastawacca ŭ spadčynie nawiejšym pakaleńniam i lahčej mahła dalej raźwiwacca i pašyracca.
Woś-ža sioleta ŭ sakawiku minuła 400 hadoŭ, jak wialiki i słaŭny Biełarus drukar Francišak Skaryna z Połacka zasnawaŭ drukarniu „w domu počtiwoho muža Jakuba Babiča, najstaršeho burmistra sławnaho i wielikaho miesta Wilenskaho".
Heta była pieršaja drukarnia jak u Biełarusi, tak i ahułam na Uschodzie Eŭropy. U toj čas u Wilni jašče nia było ani polskaj, ani jakoj inšaj drukarni. U hetaj drukarni Fr. Skaryna ŭ 1525 h. nadrukawaŭ pieršuju ŭ našym krai knižku „Apostoł“ u starasławianskaj mowie sa značnaj damieškaj mowy biełaruskaj. Za heta sapraŭdy wialikaje dzieła Biełaruski narod swajmu biełaruskamu kulturniku pawinien pastawić pamiatnik, kab pamiać ab im nikoli nia sčezła z dušy narodnaj, kab imia jaho było znajoma kožnamu Biełarusu ad maloha da staroha.
U sučasnych adnak warunkach swajho žyćcia Biełaruski narod tak usławić swajho wialikaha syna, jak heta naležyć, — nia zmoža. Ale i moŭčki abyjści hetaje wialikaje kulturnaje świata Biełaruski narod tak-ža nie pawinien.
Tym, čym zmožam, pawinny my sławić sioletni Skarynaŭski jubilej.
Dyk-ža i hetaja skromnaja praca ŭ čatyrochsotnyja ŭhodki pieršaj drukawanaj knižki na rodnaj ziamli maje na mecie zbudzić u Biełaruskim narodzie pamiać ab wialikim swaim synie, apiswajučy pačatki drukarstwa naahuł i na ŭschodnia-sławianskich ziemlach, a tak-ža prypaminajučy žyćcio Fr. Skaryny, jaho drukarskuju pracu i jaje kulturnaje značeńnie.[1]
- ↑ U hetaj pracy autor karystausia takimi knižkami: P. W. Władimirow — „Doktor Francisk Skorina“ 1888 h.
I. Swiencickij — „Počatki knihopiečatania na ziemlach Ukrainy“. Žowkwa 1924 h.
I. I. Kraszewski — Wilno, IV, 1842 r.
F. Dobrianskij —„Opisanije rukopisiej Wilenskoj Publičnoj Bibliotieki, Wilno 1882 h. „Litopis“ (Ukrainski tydniowik) Nr.Nr. 11—16. Berlin, 1924 h.