Тэрміналёгія да анатоміі і фізыалёгіі

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Тэрміналёгія да анатоміі і фізыалёгіі
Слоўнік
Аўтар: Вацлаў Ластоўскі
1923 год
Крыніца: Часопіс «Крывіч», № 1, чэрвень 1923 г., б. 62-65

Спампаваць тэкст у фармаце EPUB Спампаваць тэкст у фармаце RTF Спампаваць тэкст у фармаце PDF Прапануем да спампаваньня!




Тэрміналёгія да анатоміі і фізыалёгіі.
(Друкуецца ў парадку дыскусыйным).

Кислородъ — кісьлік.

Кислота — кісладзь.

Углекислота — воглякісь.

Углекислый газъ — воглякісісты газ.

Углеводъ — воглявод.

Углеродъ — воглік.

Сыворотка — сыраватка.

Свертываніе — сьцінаньнеся (сьцялася кроў у жылах, яйцо сьцялося, але: малако сьселася)

Малокровіе — недакровіца.

Растворитель — расчыннік.

Растворъ — расчына.

Растворать — расчыняць (соль у вадзе, муку на хлеб).

Столбнякъ — (хвароба: tetanus), Сутарга.

Моровое повѣтріе — паморак, мор, маровае паветра.

Жидкость — цекладзь, цякомы, цякоміна.

Пленка — плеўка.

Оболочка — абалонка.

Перепонка — балона.

Язва — на дрэве ад прагніўшага сука, ці разшчэпу — шчалуга; на целе — рана; на сьвеце шырыцца паморак, мор, наслань.

Заразный — заразьлівы; так сама як: кусьлівы, дабратлівы, мігатлівы і інш.

Гнойникъ — ропнік.

Гной — глюз, заглюзлыя вочы; ропа.

Кипящая вода — кіпень, кіпячая вада.

Вѣсы — вагі.

Разовѣсы — важкі.

Питаніе — насытнасьць. стравунак (Грошы на стравунак).

Питательный — насытны, сытны.

Питать — сыціць.

Предмет — знадбень, аб‘ект.

А вы злотнічкі, вы малодчыкі,
А зрабіце мне тры надобейкі:
Перша адобейка — пэрлоў вяец.
Другі надобейка — залаты персьцень.
Трэці надобейка — залаты кубак.
(Вясельная песьня. Ашянск. пав.).
У гаспадарцы пень і то знадбень.
(Прыказка, Чэрык П.).

Пищевой — сыцстраўнічны.

Пищевой балансъ — страўнічны балянс.

Жиръ — (заячій жиръ — скром, птичій — шмэляц, коровій, бараній — лой, свинной — сала, рыбій—тук, человѣчій—клушч). Тлустасьць — полёнізм, — па нашаму—клушч, клусты, клусьцець. Тук — выўтренній жиръ для заправы пищи; жировая праправа: „затаўка“.

Жировая ткань — клушчавая тканка.

Жировая клѣтка — клушчавая клетка.

Жирный супъ — клустая поліўка, страва.

Жировое вешество — клушчавая матэрыя.

Прямая кишка — шкалада.

Пищеводъ — стравапраход.

Ротъ — губа.

Ротовая полость — губная падзь.

Испраженія — выспарожыны, выспаражацца, выспарожыўся; кал.

Поносъ — Лякса, ляксаваць.

Глотка — глотка, глонаўка.

Гортань — гортаўка.

Тощая кишка — шлунка.

Луночка — лумка, лумінка, ямка.

Пластинка — пластка.

Выводной протокъ — вывадны праток.

Осложненіе — камплікацыя.

Соляная кислота — сольная (хлорная) кісладзь.

Желчный — жоўчны.

Дѣствуетъ — ўплывае або дзеіць.

Всасываніе кишечника — ўсмактываньне кішэчніка.

Сосочек — у расьцін — паяніца; на грудзёх — музік, сойчык.

Ворсинки на кишёчной стѣнкѣ — пыхцікі.

Брыжейка — кавісма

Брушина — брухавіна.

Пищевые продукты — настраўныя прадукты.

Волна — валва:

Быстрая рэчанька валвой бьець,
Матухна Настульку з вянца жджэць.
Нар. песьня.

Селезенка — салозаўка.

Печень — печань.

Почки — ныркі.

Почечный — нырачны.

Моча — моча.

Мочеточникъ — мачацёк, посік.

Мочевой пузырь — мачавы пузыр.

Угорь — (на абліччы) пухір.

Воспаленіе — запаленьне, запальны.

Почечная лоханка — нырковая шуплянка, шуплавіна.

Корковый слой — скарупісты слой.

Петля — пятля.

Отбросы — адкідзьдзя, адпадьдзя, адпадкі.

Гореніе — горыва, гарэньне.

Сопровождать — справлдзіць, праводзіць.

Возстановленіе — адытвораньне, узстаноўленьне.

Горючій матеріалъ — гаручы матэрьял.

Члѣн (тѣла) — чэляс, чэлясы.

Суставъ — сустаў.

Рычагъ — пры студні, ці сьвірне — асьвер; дом, або камень падважваюць — вагой; вертак пакручваюць да ветру — Багляй, зьменяюць ход машыны — Касаргой.

Точка приложенія силы — пункт апору сілы.

Пещера — пячэра.

Прокалить — прапаліць.

Хрупкій — крохкі.

Швы — сошвы.

Подвижность — рухавасьць.

Связка — повлзка, кіткаў; вязанка,

Тазь — лага.

Тазобедренный — лагаклубісты.

Окончаніе нервовъ — канчавіны нэрваў.

Сокрашценіе мускуловъ—скорча мускулаў.

Раздражать — (нэрв) раздражняць.

Раздраженіе — раздражненьне.

Обусловаивать — абварункоўваць, варункаваць.

Прикосновеніе — дотык.

Чувствуюцая поверхность—човістая паверхня.

Чувствительная — чоўкая,

Чувство — чоў.

Чувственный — човесны,

Двигательный — паруховы.

Ощущеніе — пачоў,

Островъ — востраў, астравок.

Участокъ — (кожы) — вобмежак.

Борозда — разора, разорысты; служыць у разоры.

Продолговатый — падаўгаваты.

Утолщеніе — патоўшчаньне, стоўсьць, стоўсьцень.

Мозжечек — мажджок.

Четыреххолміе — (въ мозгу) — чатыргорбіца,

Крестообразно — крыжавата.

Скопленіе — зграмаджаньне.

Затылочная — (кость) — патылічная косьць.

Развитой — (мозгъ) — развіты.

Обонятіе — павохнасьць, вохшыць.

Обонятельные нервы — павохныя нэрвы.

Зрительные (нервы, бугры) — зрочныя нэрвы, горбіцы, гурбкі.

Зрѣніе — зрок.

Лицевые нервы — натварныя нэрвы.

Слухъ — слух.

Слуховые нервы — слуховыя нэрвы.

Блуждающіе нервы — блуклівыя нэрвы.

Познаніе — умеласьць.

Удаленіе — (мозга, отбросовъ)— вызняцьце.

Ненормальность — ненармальнасьць.

Поступокъ — паступак, учынак.

Наблюденіе — нагляд, дагляд; датропаівасьць.

Совпаденіе — зыходжаньне.

Мѣха — (въ кузницѣ) — мяхі, паддувалы.

Подражать — патвараць, патворчае мастацтва, патворшчык, потварка (поддѣлка).

Цѣлесообразный — дастамэтны.

Осмысленно — сэнсоўна.

Безсозпательно — несьвядома.

Сознательно отношеніе — сьвядомая дачыннасьць.

Зрачокъ — зенка, зрэнка.

Чыхаць — чхаць, порскаць.

Неправильныя движенія — неправядныя рухі.

Манежъ — майдан.

Сознаніе — сьвядомасьць, прытомнасьць.

Воля — воля.

Тупоумный —тупавумны (бо „розум“ роз-ум).

Понятлявость — панятлівасьць.

Перерождаться — перэраджацца.

Уединеніе — адзінота, на адзіноце, адзінотна.

Равнодушіе — роўнадушнасьць.

Умственныя занятія — умысловая праца.

Недоразвитіе мозга — недаразьвіцьцё.

Умственная одаренность — умысловая здольнасьць.

Извилины мозга — мазгавыя скруты, вызгібы.

Оступаться — спаткнуцца, спаткнацца спаткнуўся.

Кровоизліяніе — краваток у мазгі, у брушную падзіну; кровазьліў.

Кровотеченіе — краваток.

Разучиться — адвучыцца.

Засореніе (живота, железъ) — замуленьне жывата, залозы.

Ушибъ (калена) — садно, ссадзіна, ссадануў — ся

Покраснѣніе — пачырваненьне.

Выдѣлѣнія желез — выдзеліны залозаў.

Возбужденіе — уздойм, уздоймна.

Зрительный нервъ — зрочны нэрв.

Осязаніе — нашчуй, нашчупам нашчупаць; вошчуп, вошчупам, вошчупью.

Края языка — наўскраічы языка.

Противополагать — проціўставіць.

Прохладный — праховісты, прахалодлівы.

Прохлада — пахон, прахалода.

Вкусовыя нервы — смачавы, нэрвы,

Очертаніе — абрыс.

Складки — зборкі.

Раковіна — чарупка.

Чутье — чуцьцё.

Равномѣрно — роўнастайна.

Ряб на водѣ— таласа, талосіцца.

Разрѣженный воздухъ — разрэджанае паветра.

Звучащее тѣло — голсчастае цела.

Высота звука — вышыня голсу, галсчыць.

Звуковое явленіе — галсавая праява.

Вспученцый животъ — ўздуты жывот

Низкій звук — ніскі голск.

Тембрь голоса — тэмбр голасу

Сочетаніе звуковъ — созгалас

Воспроизводить — адтвараць.

Происхожденіе — паходжаньне.

Ушная раковина — вушная чарупа.

Овальная форма — авальная форма.

Насморк — катар.

Прихотливый — прыхоцьлівы.

Преддверіе — наўздверье.

Улитка — смоўж

Пространство — прастор.

Двояковогнутое — дваякаўкляслае

Довяковыпуклое — дваякавыпуклае.

Преломляются лучи—праламляюца прамені.

Глазная впадяна — вачавая ладзь.

Основная кость — астойная косьць.

Сѣтчатка — сетчатка.

Сосудистая оболочка — начыністая абалонка.

Свѣтовое раздраженіе — сьветлавое падражненьне.

Линять — сьвянуць блекнуць.

Обмѣнь веществъ — абмен матэрый.

Телесность — целавітасьць.

Снабженіе піщей — узасобленьне жыўнасьцю.

Драхлось — друзласьць.

Питомникъ — саднік.

Бодрый — бодры.

Недомоганіе — недамаганьне, няўздольле.

Отправленія організма — функцыі арганізму.

Излишество — сызлішыца.

Извращеніе — вызварат.

Доброкачественный — добраяказлівы,

Остроумный — дасьпіпны.

Находчивы — дасьцейны.

Походка — поступ, похадзь.

Самочувствіе — самапачуцьцё.

В. Л.