naje načalstwo“ (— „a što-ž to wuradnik za wielki indyk?“…). Nima, badaj, niwodnaho bolej-mieniej świadomaho biełarusa, katory nie čerpaŭ by poŭnymi žmieniami idei „Dudki“ i „Smyka“.
Miž pradwieśnikami adradžeńnia biełaruskaho piśmienstwa jość ješče druhoje imia, sučasnaje Macieju Buračku i blizkaje jamu pa duchu. Heta — Janka Łučyna (Niesłuchoŭski — z Minska), katory, jak i Bohuševič, nie daždaŭ plonu sa swajho idejnaho pasiewu. Janka Łučyna — heta tak sama intelihient-narodnik, i twory jaho nosiać na sabie ślady ǔplywu Bohuševiča. Z wialikimi kłapotami ǔžo paśla śmierci pieśniara ǔdałosia atrymać pazwaleńnie cenzury na druk zbornika wieršaŭ jaho („Wiazanka“, 1913, Pieciarburh). Mnoha tworaŭ jaho pahibło i da nas nie dajšło, dy tolki minskije staražyły s pamiaci deklamujuć adryǔki ich.
Možna było-b naličyć mnoha imion, pisaŭšych u kancy XIX st., tworam katorych dola nie sudziła wyjści na świet Božy ǔ drukawanaj postaci. Tolki adzin Jadwihin Š. (Anton Lewicki), sučasny Bohušewiču i Niesłuchoŭskamu, pryždaŭ taho momentu, kali zabarona biełaruskaho druku sčezła, kali pačali wychadzić biełaruskije hazety i knižki, kali i jaho twory, zaŭsiody poŭnyje hłybokaho, ščyraho čućcia, wyjšli ŭ świet.
Samo saboj razumiejecca, što zabarona biełaruskaho druku nadoŭha praciahnuła peryod letarhičnaho snu našaho narodu. Naahuł, da 1905 hodu nia tolki biełaruskaja, ale i ŭsiakaja inšaja knižka tolki z wialikim trudom pranikała ŭ wiosku. Ale nie darma XIX wiek ličycca wiekam adradžeńnia nacyonalnaściej: taja siła, katoraja adradziła čechaŭ, ukraincoǔ, litwinoŭ, latyšoǔ, estaŭ i inšych, u kancy sahnała son i z wačej biełarusaŭ, — i biełaruski narod, pierestupajučy paroh XX stalećcia, mieǔ u dušy swa-
