ǔ „darektara“, a paśla ǔ narodnym i dwukłasnym wučyliščach. Skončyǔ hetyje škoły, majučy hadoǔ 17, i, nie zachacieŭšy hatowicca ŭ seminaryju, ja schadziǔ u Kijeǔ, skul kali wiarnuŭsia, byǔ zachoplen aswabadzicielnym rucham, katory wyrabiŭ u mianie taki pahlad na žyćcio: čeławiek, kali nie pracuje, nia može być praŭdziwym čeławiekam, jak peŭny naslednik budučaho lepšaho žyćcia. Z hetym pahladam ja i pajšoǔ wučycca na harbara (što skury na boty wyrablaje); wybraŭ hetaje remiasło zatym, što ǔ toj čas ramieśniki-harbary ličylisia ŭ našym miastečku pieredawymi ludźmi“. Potym, u 1908 h., probawaŭ pastupić u wučycielskuju seminaryju ŭ Nieświžy, i tolki nie pryniali mianie tam dziela taho, što nie predstawiǔ „świdziecielstwa a błahanadziožnaści“. Takim sposabam, zhubiǔšy možnaść wučycca dalej, ja astaŭsia harbarom i pačaŭ čytańniem dapaŭniać swaju praświetu. U kancy 1908 h. paznaŭsia s biełaruskim rucham i praniknuŭsia im usiej dušoju. Pisać mieŭ nachilnaść z maładych hod i šmat napisaŭ wieršaŭ i apawiedańniaŭ pa rasiejsku. U „Našaj Niwie“ pačaǔ drukawacca ŭ kancy 1908 h.
„Ciapier pracuju ǔ harbarni i zarablaju šeść rubloŭ na tydzień pry dziesiaci-hadzinnym rabočym dniu i hadkich warunkach pracy“.
Aǔtobiografija heta była napisana ŭ časach panawańnia ǔ Rasiei samadzeržawija, i Ciška Hartny nia moh uspamianuć ab niekatorych asabliwa charakternych momentach swajho žyćcia. Nia moh uspamianuć ab tym, što byǔ adnym z najbolš čynnych členaŭ socyal-demokratyčnaj rabotnickaj orhanizacii ǔ rodnym Kapyli, što wioŭ tamaka patajna rukapisny rabotnicki žurnał „Hołas niza“, zwiarnuǔšyj asabliwuju uwahu Maksima Horkaho, a paśla — hetak sama rukapisnuju „Wolnuju dumku“.
