Старонка:Fr. Bahušewič jaho žyćcio i tworčaść.pdf/12

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка была вычытаная

II. ČAS, U JAKIM ŽYU FR. BAHUŠEWIČ.

Wielič tych dumak, tych ideałaŭ, jakija u swajej biełaruskaj tworčaści atkryŭ biełaruskamu narodu Fr. Bahušewič, a takža i jaho asoba jaśniejšymi nam stanowicca jašče bolš, kali my zbolšaha hlaniem na toj čas i na tyja warunki, kali jon žyŭ.

Heta byŭ čas, kali mahutnaja rasiejskaja imperyja piajała narodu našamu chaŭturnuju pieśniu. Piaśniar naš ros, hadawaŭsia i twaryŭ za časaŭ Mikalaja 1 († 1855), Aleksandra II († 1881) i Aleksandra III (+1894). Byŭ heta čas, kali carskija ŭrady ŭzialisia niščyć usio toje bielaruskaje, što jšče było astaŭšysia pašla polskaha nad Biełarusiaj panawańnia.

Kaścielna-carkouŭnaja Unija, katoraja, choć była užo duža spolonizawana, adnak jašče nie pierastawała być u peŭnaj miery biełaruskaj narodnaj wieraj i asiarodkam biełaruskaj kultury, - u 1839 h. była skasawana, Biełarusy unijaty siłaj dałučany da Carkwy Prawasłaunaj, jakoj nakinuta była mowa wyklučna rasiejskaja.

Mitrapalit Siemaška zahadaŭ niščyć usie unijackija (biełaruskija i sławianskija) knižki, jakich jon sam, jak pryznajecca ŭ swaich „Zapiskach", spaliŭ niekalki tysiač.

Sproby nakinuć rasiejskuju mowu byli takža i Katalickamu Kaściołu, a hetyja sproby, złučanyja časta z siłaj fizyčnaj i z pahrozaj samoj Katalickaj Wiery, zahaniali Biełarusaŭ katalikoŭ pad apieku palakoŭ panoŭ i ksiandzoŭ, jak swaich adnawiercaŭ, a razam z hetym prywučali ich da polskaj mowy u kaściele, da "polskaj wiery".

1840 h. aficyjalna była spyniena dziejnaść Litoŭskaha Statutu i zabaroniena było karystacca ŭ sudoch staradaŭnym krajowym prawam na abšary Litwy i Biełarusi, zawiedziena čužoje prawa rasiejskaje z čužoj narodu proceduraj, z čužoj mowaj, z čužym i warožym da biełarusaŭ čynawiectwam.