Старонка:1863 год на Беларусі.pdf/73

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

для вядзеньня яе фінансаў. Юргенс і Маеўскі былі абраны дзеля сваіх сувязяй з чырвонымі коламі.

Програма белых афарбавалася ў мільлеранаўскія тоны. Яны паставілі сваім лёзунгам далёкую і туманную непадлегласьць Польшчы ў яе старых межах. Каб дабіцца непадлегласьці, неабходна па іх думцы, нават згадзіцца на паўстаньне і рыхтавацца да паўстаньня. Зразумела, у гэтай падрыхтоўцы карыстацца такімі крайнімі сродкамі, якімі карыстаюцца чырвоныя, ня трэба. Трэба выкарыстоўваць усе тыя ўступкі, які робіць царскі ўрад, а не адкідаць іх, як робяць чырвоныя. Трэба зьвярнуць увагу на выбары, якія адбываюцца паводле рэформ Велепольскага, і праводзіць у легальныя ўстановы, куды толькі магчыма, сяброў сваёй групы. Паўстаньне магчыма рабіць толькі пасьля доўгай і сур‘ёзнай падрыхтоўкі, дзеля чаго яго трэба адкласьці на далейшы час. Паўстаньне найлепш будзе распачаць тады, калі Расія будзе перажываць дыплёматычныя ці якія іншыя цяжкасьці. Ва ўсякім выпадку паўстаньне немагчыма распачынаць раней 1865 году, бо край раней гэтага часу ня зможа стала падрыхтаўвацца да паўстаньня. Наогул кажучы, усе члены Дырэкцыі ня лічаць пытаньне аб паўстаньні актуальным. Яны адмахваюцца ад яго. Увод яго ў програму робіцца, як формальная ўступка чырвоным, уплывы якіх у краі і ўзмацняюцца. Што датычыць сялянскага пытаньня, дык тут белыя стаяць на тым пункце погляду, што магчыма прымірыць двор з хатаю такімі мерапрыемствамі, як абчыншаваньне сялян, што прывядзе потым да надзяленьня сялян зямлёю, якая зробіцца з цягам часу іх уласнасьцю. Па гэтаму пункту яны адрозьніваюцца ад чырвоных, якія заяўляюць, што яны стаяць на пляцформе не аграрнай рэформы, а аграрнай рэволюцыі.

Першаю сваёю мэтаю Дырэкцыя ставіць зьмяншэньне ўплываў чырвонага Кола на грамадзянства. Па поглядах белых Дырэкцыя павінна стаць адзіным кіраўніком грамадзкай думкі і настрояў, адзіным прадстаўніком інтарэсаў усяго польскага народу. Яны зьвяртаюць вялікую ўвагу на фінансавы базіс сваёй працы і барацьбы за пяршынство. Гэтая справа даручана Кронэнбэргу. Кронэнбэрг, як фінансіст, добра вядзе справу. У самым канцы 1861 году ў касе Дырэкцыі ёсьць ужо каля мільёну злотых. У гэтых адносінах Дырэкцыя значна папярэдзіла чырвоных, якія зусім ня мелі грошы ў сваёй касе. Гэты факт вельмі пагражаў чырвонаму руху магчымасьцю апынуцца ў экономічнай залежнасьці ад Дырэкцыі. Бязумоўна Дырэкцыя разьлічала на гэта.

Такім чынам, к канцу 1861 году ў Польшчы ўжо заснаваліся два цэнтры паўстаньня. Яны стаялі адзін проці аднаго і вялі змаганьне за пяршынство. Сіла чырвоных была ў іх аграрнай програме і дэмократызму, сіла белых была ў экономічнай базе іх цэнтру.