§ 18. Упадак моцы папства і аслабленьне Нямеччыны.
1. Унутраны расклад папства. а) Сьвéцкае становішча царквы і папства. Энэргічная барацьба францускага караля Піліпа ІV (гл. § 14) з дамаганьнямі папаў разьвéяла той чар, якім акружала сябé папства: галава царквы перастаў быць валадаром сьвету. Ня гледзячы на гэта, царква і папства займаліся ўсё болей і выключна сьвецкімі справамі. Папы, разбагацеўшыя ўжо ў часы крыжавых паходаў, дзякуючы дальнабачнай гаспадарцы, давялі свае даходы да нячутае меры: грошы плылі да іх скарбу ня толькі з царкоўнага гаспадарства, але і з усéнькага хрысьціянскага сьвету. Папы бралі грошы за назначэньне біскупаў, за аддачу царкоўных урадаў, за бэнэфіцыі, за дыспэнсы і одпусты. Гэтак яны здабывалі матарыяльныя засобы ня толькі дзеля выпаўненьня сваіх палітычных плянаў, але і дзеля завядзеньня манаршае пышнасьці ў сваім двары. Асабліва галіліся папы на грошы ў часе свайго быцьця ў Авіньёне і мала клапаціліся аб праве і праўдзе. Затое царкоўныя справы і маральныя пытаньні адыйшлі на другі плян; духавенства, ідучы сьледам за сваймі павадырамі, губляла сваю рэлігійнасьць і заграэла у земскіх роскашах. Папства і духавенства зусім утрацілі ўласьцівы ім характар. Бывалі прыпадкі, што ня толькі ніжэйшы клір, але і высокія прадстаўнікі царквы зусім ня ўмелі палацінску, а навет валі няпісьменнымі. Усе гэтыя балячкі царкоўнага жыцьця зрабіліся яшчэ больш вострымі, калі ў 1378 годзе прыйшла вялікая схізма, або раздваеньне ў заходняй царкве.
b) Вялікая схізма. Уступаючы дамаганьням імпэратара Караля ІV і насяленьня Рыму, папа Грыгор ХІ вярнуўся ў Рым з Авіньёну ў 1377 годзе. Цераз год ён тутака памер, і заместа яго ўзышоў на папскі пасад Урбан VІ. Гэты чалавек, суровы ажно да аскетызму, зараз-жа ўзяўся за выкараненьне таé благое спадчыны, якую пакінулі ў царкоўным жыцьці яго папярэднікі. Тады проці яго выступіла большасьць кардыналаў, якія ад яго адступіліся і абабралі другога папу, Клемэнса VІІ, каторы вярнуўся ў Авіньён і там ізноў асéў. Вялікая схізма трывала да 1415 году, бо пасьля сьмерці урбана VІ і Клемэнса VІІ італьянскія і францускія кардыналы павыбіралі йзноў двух папаў, з якіх адзін жыў у Рыме, другі — ў Авіньёне. Папы пракліналі адзін аднаго, і каталіцкае хрысьціянства падзялілася на дзьве партыі, а аўторытэт царквы на гэтым вельмі пацярпеў.
2. Імкненьні да рэформ. а) Агульнае нездаволеньне істнуючымі царкоўнымі адносінамі.
