Елецкая земская больніца 1901—1905 г. г.
| Бойка. | Няшчасн. выпад. | Жывёла. | Земляробч. траўмы. | Іншыя. | Усяго | ||||||
| 251 | 58 | 61 | - | 7 | 377 галава | ||||||
| 11 | 5 | 2 | 1 | 1 | 20 шыя | ||||||
| 63 | 61 | 15 | 3 | 1 | 145 грудзі | ||||||
| 6 | 6 | 7 | - | - | 25 жывот | ||||||
| 63 | 271 | 67 | 51 | 51 | 503 канцавіны | ||||||
| - | 9 | 1 | - | - | 10 пал. орг. | ||||||
| _____________________________________________ | 410 | 429 | 155 | 55 | 67 | 1080 | |||||
Базарна-Карабул. больніца Саратаўскай губ. 1895—190 г. г.
| Бойкі і пабоі | 337 |
| Няшчасныя выпадкі | 291 |
| Конь | 228 |
| Паданьне цяжкіх прадметаў | 56 |
| Каласы | 50 |
| Сякера | 100 |
| Нож | 36 і г. д. |
З гэтых лічбаў добра відаць, якое значэньне маюць у этыолёгіі сельскіх траўм бойка і затым жывёлы.
Падсумоўваючы ўсе матэрыялы аб генэзе траўм, можна сказаць, што па меры разьвіцьця нашага соцыялістычнага будаўніцтва, цэлы рад прычын для цяжкіх траўм павінен будзе паступова зьнікнуць і, адпаведна гэтаму, профіляктыка сьмяротнасьці ад пашкоджаньняў цалкам супадае з тымі грандыёзнымі мерапрыемствамі, якія ажыцьцяўляюцца ў нашым соцыяльным ладзе.
Разьвіваючы нашы профіляктычныя мерапрыемствы, мы ў той самы час павінны адшукаць спосабы беспасрэднага змаганьня з самою сьмяротнасьцю, г. зн. лячэньня гэтых цяжкіх траўм.
Пры разглядзе галоўных прычын, якія выклікаюць сьмяротнасьць пры траўмах, мы павінны зьвярнуць увагу на наступныя моманты: 1) зруйнаваньне неабходных для жыцьця органаў; 2) шок; 3) крывяцячэньне; 4) інфэкцыю.
У адносінах да першага пункту хірургія пакуль што нічога ня можа зрабіць. Значнае зруйнаваньне цэнтральнай нэрвовай сыстэмы, пашкоджаньне сэрца, зьяўленьне вялікага пнэўмоторакса і г. д. — спыняюць жыцьцё. Асаблівасьць таго патолёгічнага процэсу, які мы называем траўмаю, заключаецца ў яго «неабарачальнасьці». Пры гэтых умовах мэдычная дапамога зьяўляецца бясьсільнай. Найлепшай ілюстрацыяй будзе той факт, што шмат хворых памірае без таго, каб была зроблена спроба
