У кароткім юбілейным нарысе цяжка абхапіць багатую па зьместу і многагранную па форме творчасьць Якуба Коласа. Мажліва толькі ў самых агульных рысах намеціць творчы шлях, пройдзены песьняром, правесьці агульныя лініі яго літаратурнага разьвіцьця.
Пачынае Якуб Колас з сумных песьняў. Першы яго зборнік, які вышаў у 1910 г., называецца "Песьні жальбы". Ужо характэрнай зьяўляецца самая назва твораў: яна добра падкрэсьлівае агульны характар зборніка, у ім сапраўды выяўляюцца хваравітыя скаргі і енк песьняра.
Вялікі нямецкі романтык Гейнэ дзесь-та заўважыў, што каб быць вялікім поэтай, трэба моцна любіць, альбо моцна пакутваць. Вялікія пакуты выпалі і на долю славутага беларускага песьняра. Царскі ўрад у самым росквіце юнацтва поэты кінуў яго за рэволюцыйную дзейнасьць у турму. Тут у мрачнай абстаноўцы няволі Якуб Колас складаў большасьць сваіх першых песьняў. Адкуль было ўзяцца бадзёрым настроям? Пясьняр сядзеў за кратамі, а там за гэтымі кратамі была адна агульная турма—турма царскай Расіі, душыўшая ўсё жывое, прыціснуўшая беларускі народ цяжарам падвойнага ўціску—нацыянальнага і соцыяльнага.
Суровая дзейснасьць давала мрачныя фарбы для поэзіі песьняра. Сам поэта зазначае ў пачатку свайго першага зборніку:
|
Ня пытайце, не прасіце, |
- ↑ Даклад, зроблены 24 лістапада 1926 г. у Доме Прац. Асьветы на ўрачыстым ушанаваньні юбіляра.
