Старонка:Нарысы гісторыі беларускай літаратуры.pdf/65

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

разьдзелы. Першы разьдзел малюе нам падрыхтоўку да сьвята дажынак—выбар "царыцы дня", асобнай дзяўчыны, якая павінна паднесьці пану вянок. На гэтую ролю маецца дзьве прэтэндэнткі—Тадорка і Агатка; трэба выбраць найбольш сумленную.

Выбар адбываецца шляхам варажбы: пад рэшата ў цемры хаваецца певень, выпацканы сажай; робіцца папярэджаньне, што чалавек з чыстым сумленьнем можа сьмела падыходзіць і гладзіць пявунчыка; наадварот, у каго сумленьне нячыстае, таму лепш не падыходзіць, бо певень пры яго прыбліжэньні закрычыць. Агатка ў мінулым дапусьціла ашуканства у стасунку Тадоркі—хацела адбіць ад яе прыгожага дзяцюка Домку шляхам хлусьні і інтрыганцтва; цяпер Агатка баіцца падыйсьці да пеўня, і рукі ў яе аказваюцца чыстымі; у Тадоркі, якая сьмела падышла і пагладзіла пеўня, яны аказаліся выпацканымі сажай. Хітрыкі варажбы выкрываюць такім спосабам ашуканства Агаткі. "Царыцай-дня" абіраецца Тадорка. У другім разьдзеле апісваецца дажыначнае сьвяткаваньне з яго абрадамі, частаваньнем, забаўкамі і г. д.

Прастаце сюжэтаў у творчасьці Дуніна-Марцінкевіча адпавядае і нескладанасьць мотываў яе. Па галоўных адзнаках сваёй музы Дунін-Марцінкевіч—спозьніўшыся прадстаўнік сантымэнталізму. У яго заўважаецца пачуцьцёвасьць, якая даходзіць часам да нуднай саладкавасьці; у гэрояў пісьменьніка свайго роду гіпэртрофія сэрца, яны вызначаюцца далікатнай чуласьцю сэрца і сьлязьлівасьцю, у радасьці і горы праліваюць яны шмат сьлёз. У "Гапоне" разлучаная з сваім каханым Кацярына

...У садочку
Дый у цёмным кусточку
Горкі сьлёзкі вылівала,
Сваю долю праклінала.

Гэтак сама і ў радасьці, пры спатканьні з Гапонам, праліваюцца сьлёзы:

Як глянула Кацярынка,
Здрогнула, маўляў, асінка,
Сьлёзкі брызнулі з вачэй;
Ручкі на грудзех злажыла;
Быццам другі раз ажыла:
Гапон нашоўся пры ей.