Старонка:Нарысы гісторыі беларускай літаратуры.pdf/132

З кутоў глядзяць мярцоў шкілеты.
Па косткі плюшчыць цёпла кроў.
Ах страшны, страшны быў год гэты,
Яшчэ страшнейшы будзе зноў.
Праз вокны бачу поўна поле
Старых, малых. Ах чую крыкі!
Салдат людзей там рэжа, коле,
Казак дзяцей падняў на пікі.
Ляціць, як віхар, матка ў болю,
Хватае труп малога сына,
А тут і ёй якраз на долю
Пападзе гострая шраціна.
Бабулю сіву топчуць коні...

Ня толькі гэтыя зданьні нядаўнага мінулага праносяцца перад вачыма поэтэсы; яна імкнецца прыадкрыць таемную заслону будучыны; новы год будзе добры год; ён дасьць свае плёны, "будзе велькі ўраджай", гаворыць Цётка. Прогноз адносна бліжэйшага году ня зьдзейсьніўся, хутка якраз пачаўся спад рэволюцыйнай хвалі, пачалася рэакцыя. Пясьнярка як-бы сама прадчувае магчымую няўдачу барацьбы. Верш яе "Ласы" прасякнуты абурэньнем супраць прыгнятальнікаў працоўных, асабліва прыгнятальнікаў з народу, якім тут зьяўляецца стражнік з Запола, але адначасна ў даным творы об'ектыўна раскрываецца трагічная па сутнасьці колізія: з аднаго боку, узброены царскі кулак, з другога—народ бяз зброі, і Цётка, ад асобы гэроя твору Пятрука, выражае скаргу на гэта бязвыхаднае становішча:

Прыходзяць сіцылісты, пісулькі прыносяць,
Бунтавацца просяць.
А каб там далі хаця пораху жменьку, пісталет, дубяльтоўку.
Аддаў-бы апошнюю залатоўку
За кулі і шрот.

Адбылася часовая перамога царскага кулака, пацягнулася нудная пара рэакцыі, якую пясьнярка маляўніча апісвае ў

сваім вершы "Нябывалыя часы", дзе яна кажа:

І песьні заціхлі, і сьмеху ня відна,
І дзеці старэнькімі сталі.
І ноты вясёлы музыкам браць стыдна,
Радасны струны парвалі.
І хварбы артыстаў смутна рысуюць,
І цені ясны зьміраюць.
І вершы поэты з жалем рымуюць,
І сэрцы кроўю сплываюць.