Старонка:Мікалай Шкялёнак.pdf/17

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

17 Zachodniej Eŭropy. Archeolohičnyja raskopki dakazvajuć, što kryvickija kniazi viedali kamiennyja budynki ŭžo ŭ XI st. (prykł. raskopki ŭ Horadni ŭ 1937-38 h. h.). Ad hetaha-ž času ŭ Biełarusi vielmi pašyrajecca budavańnie kamiennych cerkvaŭ, hałoŭnym čynam, kniaziami. Vyrabiŭsia asobny biełaruski styl carkoŭnaj architektury, rozny ad maskoŭskaha i kijeŭskaha (adsutnaść kupałaŭ, viežy pa vuhłach i jinš. — praf. Ščakacichin). Śviatynia ŭ tyja časy była adnačasna i krepaściu. Jana mieła chody ŭ ścienach, pryłady da abarony ŭnutry. U śviatyniach chavałasia nasielnictva z majemaściu ŭ časie napadu vorahaŭ.

Kala kniazia žyli jaho „voji”-rycary. Jak kniazi, hetak i rycary, uzhadoŭvali ŭ sabie najlepšyja rycarskija cnoty, jak advahu, česnaść, relihijnaść, pačućcio sobskaje hodnaści, viernaść dadzienamu słovu. Kab u hetym prakanacca, dosyć paznajomicca z žyćciom kryvickich kniazioŭ (połackich, smalenskich, čarnihaŭskich i jinšych). Hetkija kulturnyja typy, jak Rahneda, Pradsłava-Afrasińnia, Usiesłaŭ Čaradziej, Raścisłaŭ Smalenski vielmi redkija i ŭ ahulna-eŭropejskim maštabie. Dy i śviadoctvy sučaśnikaŭ havorać ab hetym. Hetak Piotr Dusburg, viedamy kryžacki letapisiec, havoryć, što sučasnaje jamu połackaje rycarstva ni ŭ čym nie uštupała zachodnia-eŭropejskamu.

Jak i ŭ tahačasnaj Europie, na kniaskich dvaroch znachodzilisia piajuny-bajany, układaŭšyja pieśni ab pachodach svajho kniazia i jaho družyny. Niekatoryja z hetkich pieśniaŭ adznačalisia niazvyčajnaj paetyckaściu, jak, prykładam, dajšoušaje da nas «Słova ab pałku (pachodzie) Ihara», paŭstaŭšaje na dvary čarnihaŭskich kniazioŭ. Latucieńniem siaredniaviečnaha biełarusa z relihijnym śviatapahladam było padarožža ŭ Jerusalim. I choć daroha tudy z Kryviji była vielmi ciažkoj, usio-ž jość dadzienyja, što hetkaha rodu padarožžy byli niaredkimi. Viedama, što tudy jeździła Afrasińnia, a takža Daniła Pałomnik, jaki adviedaŭ Jerusalim razam z vojskam karala Bałduina ŭ 1106-1108 h. h. Jon pakinuŭ vielmi cikavy apis svajho padarožža.

II peryjad (ad pałovy XIII da kanca XVII st.) Značeńnie niekatorych nazovaŭ.

Pierachodziačy da ahladu druhoha peryjodu historyji Biełarusi, jaki charakteryzujecca zadzinočańniem usich biełaruskich kniastvaŭ u adnym biełaruskim haspadarstvie, zvanym Vialikim Kniastvam