не аб другім падобным па сіле творчасьці — Якубе Коласе і г. д.
2) Ассоцыяцыя па кантрасту — калі адно прадстаўленьне выклікае ў сьведамасьці працілежнае. Напр. вялікі — малы; цяплыня — холад; багаты — бедны і г. д.
3) Ассоцыяцыя па сумежнасьці — калі ўласьцівасьці прадмету або асобы ўзьнікаюць адначасова, бо яны цесна зьвязаны між сабою. Напр. пах бэзу выклікаў у нас прадстаўленьне цьвітучага бэзу.
I урэшце 4) ассоцыяцыя у часе й наступнасьці, напр. прадстаўленьне маланкі выклікае адначасна прадстаўленьне грымотаў і г. д.
Памяць. Памяць гэта здольнасьць аднаўленьня прыдбаных намі раней прадстаўленьняў бяз вонкавага пабуджэньня, або інакш, памяць — гэта здольнасьць прыпамінаць. Памяць у людзей бывае неаднолькавая. Звычайна добрай памяцьцю лічыцца памяць быстрая, правідловая, зьмястоўная й даўгая. Памяць можна ўдасканаліць, у пэунай меры, адпаведнымі практыкаваньнямі, асабліва частым паўтарэньнем. Адсюль паходзіць і вядомая прыказка: repetitio est mater studiorum (паўтарэньне — матка вучэньня).
Пры разглядзе існуючых відаў памяці можна адзначыць наступныя, як вельмі пашыраныя: зрокавая — калі пры прыпамінаньні карыстаемся ўражаньнямі прыдбанымі ўзрокам (напр. вучань, адказваючы лекцыю, прыпамінае сабе кнігу, старонку й зьмест завучанае лекцыі, як у кнізе); слухавая — калі пераважаюць слухавыя вобразы. Гэтак напр. чалавек, слухаючы, лепей можа паўтарыць і завучыць, чымся чытаючы. Памяць мяшаная ёсьць тады, калі мы ўспрыймаем уражаньні аднолькава ўсімі ворганамі. Ёсьць яшчэ памяць гэтак званая рухальна-мэханічная, разважная (калі шукаецца лёгічная сувязь) ды ін-
