Дапрызыўнік Стах.
1.
Паміж Вязьмічамі і Грачыхамі, дзе аднойчы Ганнулька ў Міхаські на шыі хісталася, прытуліўся завод. Калі хто пісьменны, той заўсёды прачытае на шыльдзе:
Гарошынскі
вінакурны і рэктыфікацыйны
завод „МАРАТ“.
Як пачаўся рэмонт, — вось тады і прыехалі ў Гарошына Леваненкі.
Спачатку сам Пётра Іванавіч — машыністы. Потым яго жонка з сынам Стахам і дочкай Галей.
І зажылі яны, як звычайныя „гарошынцы“ жыцьцём чорным, як заслонка. Улетку — праца, узімку — праца, увосень — праца, а ўвясну, нават, сонейка ўбачыць, паглядзець, якое яно, не было часу.
Стах працаваў супольна з бацькам на заводзе за смажчыка. Брат малодшы памёр — з горлам ў яго нешта здарылася. Не вытрымаў. Во і Стах — таксама: сямнаццаты год пайшоў хлопцу. А нягеглы нейкі. Сам высокі, кволы, нібы тонкая штанга, шыя худая, а вочы вялізныя — глядзяць неяк маркотна, неяк сумна…
Праўда, выгляду сваіх вачэй Стах не ведаў ды й не любіў глядзецца ў люстэрку, але-ж бацькі трасьліся, сачылі за крокам кожным сына свайго адзінага, не ведалі, што рабіць ад любасьці сваёй бацькаўскай.
— Ой, каб у яго сухот не было? Стасік, выпей „Ле-каролю“ лыжачку…
І так вось міналі годы юнацтва, нібы ў календары лісты. А кожны ліст з цыфрай: „17“… „18“… „19“… „20“… „21“…
Бацька даўно мэханікам задзелаўся, Стах — манцёрам… А ўсё-ж ткі не тое нешта. Не хапае нештачка хлопцу — дый годзе. Гарная-б з яго дзяўчына выйшла, а хлопец так сабе…
І хаця кожную вясну добра сьпявалі дзяўчаты за возерам, у Прысмаках, — вось хораша-б туды, — Стах сядзеў адзін у майстэрні.
І пачуцьцяў… а-ніякіх!!!
2.
У восень позьнюю, калі апошнія гарошынскія бярозкі паскідалі жоўтыя кашулі, каб захавацца пад сьнежным дываном — замітусіліся, завойкалі Леваненкі…
Загад прыйшоў:
…„грамадзяне нараджэньня II-ой паловы 1904 году прызываюцца на вучэбныя пункты ў тэрыторыяльныя вайсковыя часткі дзеля прахаджэньня дапрызыўнай вайсковай падрыхтоўкі…“
— У салдаты, значыцца, бяруць Стаську!
