Каля двух гадзін раніцы зрабілі праверку; у наяўнасці аказалася яшчэ трыццаць сем чалавек.
Пачало світаць. Пагасілі факел, устаўлены ў кучу булыжніку. Унутранасць барыкады, нешта накшталт маленькага дворыка, адгароджанага сярод вуліцы, танула яшчэ ў цемры і была падобна ў досвіткавым змроку да палубы судна з перабітым рангоутам.
Брадзіўшыя ўперад і назад бунтаўшчыкі рухаліся, як чорныя цені. Над гэтым страшным гняздом цемры бялелі сцены верхніх паверхаў маўклівых дамоў; далей, зусім наверсе, вырысоўваліся коміны. Неба мела тое прыгожае неазначальнае адценне, якое можна назваць і белым і блакітным. Пад гэтым небам з вясёлымі крыкамі ляталі птушкі. Дах высокага дома, які служыў фундаментам барыкады і быў накіраваны фасадам на ўсход, меў бледна-ружовае адценне. У слухавым акне трэцяга паверха ранішні ветрык варушыў сівыя валасы на галаве мерцвяка.
— Я рады, што пагасілі факел, — сказаў Курфейрак, звяртаючыся да Фейі. — Мне надакучала гэтае дрыжачае на ветры святло факела. Яно нібы баіцца. Святло факела падобна да разважлівасці палахліўцаў: яно дрэна свеціць, таму што дрыжыць.
Золак прабудзіў не толькі птушак, але і розум. Усе пачалі гутарыць.
Камбфер гаварыў аб мёртвых, аб Жане Пруверы, аб Багарэлі, аб суровым смутку Анжальраса.
Ён гаварыў:
— Рэволюцыянеры ўсіх часоў пакутвалі, зрабіўшы сваё дзеянне. Нашы сэрцы схільны да трэпету, і жыццё чалавечае — такая таямніца, што нават грамадзянскае забойства, нават вызваленчае забойства, — калі такое існуе, — выклікае дакоры сумлення, раскаянне ў забойстве чалавека, бярэ верх над радасным усведамленнем аказанай паслугі чалавечаму роду.
ХХХVІ
БОЙ
Анжальрас пайшоў на разведку. Ён вышаў праз завулак Мандэтур, прабіраючыся ўздоўж сцен паўз дамы.
Бунтаўшчыкі, трэба заўважыць, былі поўныя надзеі на поспех.
Спосаб, якім ім удалося адбіць начную атаку, да такой ступені натхніў іх, што яны без ніякага страху чакалі новай атакі на світанні.
Анжальрас вярнуўся.
