Старонка:Гюго Адвержаныя.pdf/407

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка была вычытаная

Другая задача — размяркоўваць багацці. Гэтая задача ўключае пытанне аб заработнай плаце.

Англія вырашыла толькі першую задачу. Яна надзвычай добра стварае багацце, але дрэнна яго размяркоўвае. Такое аднабокае вырашэнне важнага пытання прыводзіць да надзвычайнага багацця і да страшэннай галечы. Для адных — усе багацці, для другіх, гэта значыць для народу, — адны нягоды.

Фальшывае і небяспечнае становішча, пры якім грамадская магутнасць, веліч дзяржавы абапіраецца на галечу.

Каб правільна вырашыць абедзве задачы, неабходна зліць іх у адну: знішчыць галечу, аказваць дапамогу бедняку, устанавіць справядлівую заработную плату ў залежнасці ад працы, даць абавязковае і дарэмнае навучанне дзецям, развіваць розумы, не даючы бяздзейнічаць рукам.

Вось жаданы грамадскі лад.

Урад адчуваў пад нагамі хісткую глебу. Цёмныя хмары зацягвалі гарызонт. Бражэнне пераходзіла ў кіпенне. У розных месцах выбухалі паўстанні, якія хутка падаўляліся, але аднаўляліся зноў.

Пажар разгараўся.

Уся Францыя напружана глядзела на Парыж. Парыж уважліва сачыў за прадмесцем Сент-Антуан. Прадмесце Сент-Антуан бурліла.

У шынках адкрыта абмяркоўвалі пытанне: „біцца ці чакаць“. З рабочых бралі клятву, што яны выйдуць на вуліцу па першаму сігналу. У паграбках чыталі пракламацыі; паліцэйскія даносы паведамлялі, што ў іх „лаялі ўрад“.

Адзін рабочы гаварыў: „Нас трыста чалавек; калі сабраць па дзесяць су, гэта дасць сто пяцьдзесят франкаў на кулі і порах“.

Другі гаварыў: „Праз два тыдні нас будзе дваццаць пяць тысяч, і мы памераемся сіламі з урадам“.

Трэці гаварыў: „Я не сплю па начах, таму што рыхтую пыжы і зарады“.

На вуліцах расклейваліся пракламацыі.

Ля дзвярэй віннай крамы на рынку Ленуар прахожы чытаў натоўпу, які сабраўся вакол яго, пасланне нейкага тайнага камітэта. Народ шумна выражаў сваю ўхвалу. „Нашаму вучэнню ставяць перашкоды, нашы адозвы сарваны, нашы вестуны схоплены і пасаджаны ў турму... Будучае выкоўваецца намі... Трэба выбраць, на чыім ты баку: рэволюцыі ці контррэволюцыі, за народ ці супроць народу... Дапамажыце нам ісці наперад“. Усё гэта гаварылася адкрыта, сярод белага дня.

Адзін муляр, які вяртаўся з работы, забыў на лаўцы