Яна закашлялася. З грудзей у яе вырваўся хрыплы ўздых. Яна казала зноў:
— Мне варта толькі крыкнуць, кажу вам. Вас шасцёра, а я адна, але за мной увесь свет.
Тэнард’е зрабіў крок да яе.
— Не падыходзіць! — крыкнула яна.
Ён спыніўся і ласкава праказаў:
Ды я не рухаюся, толькі нашто ты гаворыш так голасна? Ну, любая дачка, на што ты перашкаджаеш нам зарабляць хлеб? Хіба ты не жадаеш дабра свайму бацьку?
— Вы мне надакучылі.
І яна села на падмурак рашоткі і замурлыкала нейкую песеньку.
Шэсць бяздзельнікаў стаялі перад ёю ў нерашучасці. Потым яны адышлі ў бок і пачалі радзіцца. Святло ліхтара, пад якім яны стаялі, блішчэла над лязом нажа аднаго з іх. Нарэшце, яны пайшлі. На рагу вуліцы яны зноў спыніліся, і адзін з іх запытаў:
— Дзе мы пераначуем сёння?
— Пад Парыжам.
— А ці ёсць у цябе ключ ад рэшоткі, Тэнард’е?
— Ёсць.
Эпаніна прасачыла за імі ўздоўж садовай сцяны і бачыла, як яны паступова зніклі ў цемры. Яна прайшла да самага бульвара.
На вуліцы Плюме запанавала ранейшая ціша і спакой.
Покуль усё гэта адбывалася на вуліцы, Марыус знаходзіўся каля Казеты. Ён застаў яе сумную. Яна плакала, вочы яе былі чырвоныя.
— Што з табою? — запытаў ён.
Яны селі поруч на лаўку, і яна адказала:
— Сёння раніцою бацька мне сказаў, каб я была гатова ехаць: яму патрэбна па справах.
Марыус задрыжэў з галавы да ног. На працягу гэтых дзесяці тыдняў ён так прывык лічыць Казету неад’емна сваёю, што думкі аб тым, што яна раптам можа быць адабрана ў яго кім-небудзь, ледзь не даводзілі яго да шаленства. Ён доўга прастаяў маўклівы і нерухомы, нібы ўражаны громам.
Казета ўзяла яго за руку. Рука была халодная, як лёд.
— Што з табою? — запытала яна ў сваю чаргу.
— Я не разумею, што ты сказала, — праказаў ён, нарэшце, так ціха, што Казета ледзь разабрала.
Яна зноў паўтарыла:
— Сёння раніцою бацька мне сказаў, каб я склала свае
