сіл прыроды ў чыста рацыяналістычным[1] гусце пачатку ХІХ стагоддзя, як бліснула такая маланка, што частка яе асляпляльнага водблеску пранікла праз не зусім добра закрытую шчыліну ў бруха слана, і пасля гэтага грымнуў аглушлівы ўдар грому. Маленькія госці Гаўроша ўскрыкнулі ад жаху і ўскочылі з такой жвавасцю, што ледзь не павалілі ўсё збудаванне над пасцеллю. Гаўрош павярнуў да іх свой смелы твар і змяшаў свой смех з раскатамі грому.
— Цішэй, хлопчыкі! — сказаў ён. — Гэтак вы ў мяне тут усё разбурыце... Вось дык добры ўдар! Гэта не тое, што дурніца-маланка, якой нават не чуваць... І ў тэатры Амбігю не лепш робяць навальніцу.
Ён паправіў ссунутую крыху драцяную сетку, ціхенька штурхануў хлопчыкаў на пасцель і, прымусіўшы іх зноў легчы, сказаў:
— Калі божанька запаліў свой ліхтарык, то я адважваюся пагасіць свой. Спіце, чалавечкі. Нядобра не спаць па начах. Ад гэтага з пашчы будзе смярдзець, або, як кажуць у вышэйшых колах, „з роту будзе нядобра пахнуць“. Захутвайцеся ў коўдру... Ну, захуталіся?
— Так, — прашаптаў старэйшы, — мне вельмі добра, нібы пад галавой пух.
Дзеці моцна прытуліліся адзін да аднаго. Гаўрош расправіў пад імі збітую цыноўку, яшчэ раз падаткнуў усюды папону і зноў загадаў ім дрыхнуць, потым загасіў кнот.
Толькі што ён паспеў сам добра ўлегчыся, як драцяны шацёр пачаў трэсціся пад дзеяннем чагосьці дзіўнага. Чулася глухое трэнне накшталт кіпцюроў і зубоў аб дрот, які ўтвараў прарэзлівыя металічныя гукі. Пры гэтым штосьці пішчэла на розныя галасы.
Малодшы хлопчык, пачуўшы каля сябе гэтую незразумелую сумятню і задрыжэўшы ад жаху, штурхнуў локцем старэйшага, які ўжо дрыхнуў па загаду Гаўроша.
Тады хлопчык, не памятаючы сябе ад жаху, адважыўся звярнуцца да Гаўроша палахлівым шэптам:
— Судар!
— Чаго табе? — адгукнуўся ўжо спрасонку Гаўрош.
— Што гэта такое?
— Пацукі, — спакойна адказаў Гаўрош, кладучы зручней галаву.
Сапраўды, гэта былі пацукі, якія кішмя кішэлі ў касцяку слана і з’яўляліся тымі самымі жывымі чорнымі плямамі,
- ↑ Рацыяналістычны — ад лацінскага слова ratio, што азначае рассудак, розум. Рацыяналістычны — значыць той, які вырашаецца пры дапамозе рассудка, а не шляхам пачуццяў.
