Старонка:Гюго Адвержаныя.pdf/269

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка была вычытаная

Яны несліся ва ўвесь кар'ер, апусціўшы павады, з шаблямі ў зубах і пісталетамі ў руках, — вось якая была гэтая атака!

У бітвах настаюць часам моманты, калі дух робіцца да таго цвёрдым, што ператварае салдата ў статую і цела яго ў граніт. Англійскія батальёны не здрыгануліся кават пад такой атакай.

Тады пачалося нешта жахлівае.

На ўсе англійскія карэ атака была зроблена разам. Шалёны віхор падхапіў іх. Гэтая бясстрасная пяхота захавала сваю спакойнасць. Першы рад, стоячы на адным калене, сустракаў кірасіраў штыхамі, другі рад абстрэльваў іх; ззаду за другім радам кананіры зараджалі гарматы, фронт карэ рассоўваўся, прапускаў залп карцечы і зноў змыкаўся. Кірасіры стараліся сцерці іх. Іх вялізныя коні станавіліся на дыбы, пераскоквалі праз рады і штыхі, падалі, нібы калоссі пасярод гэтых чатырох жывых сцен.

Ядры прабівалі брэшы ў радах кірасіраў, кірасіры стараліся расстроіць карэ. Цэлыя рады людзей знікалі, пацёртыя коньмі. Штыхі праціналі коней разам з коннікамі. Гэта з'яўлялася прычынай уродлівасці ран, нябачанай, мабыць, пры іншых бітвах. Карэ, сцёртыя гэтай раз'юшанай кавалерыяй, змыкаліся, не паддаючыся. Яны безупынна стралялі карцеччу ў самую сярэдзіну нападаўшых. Від гэтай бітвы быў жахлівы. Карэ былі падобны хутчэй да кратэраў, чым да батальёнаў, а кірасіры здаваліся ўраганам, а не кавалерыяй. Кожнае карэ было падобна да вулкана, абкружанага хмарай; лава змагалася з маланкай.

Крайняе правае карэ, якому найбольш пагражала небяспека, было амаль знішчана з першых націскаў. Яно было ўтворана з 75-га палка шатландскіх горцаў. У самым цэнтры карэ, у той час як людзі знішчалі адзін аднаго, валыншчык, апусціўшы ў глыбокай задуменнасці свой меланхалічны позірк, поўны адлюстравання лясоў і азёр, седзячы на барабане з валынкай у руках, іграў песню сваіх родных гор. Шабля кірасіра, адсекшы руку разам з валынкай, спыніла песню, забіўшы песняра.

Параўнаўча нешматлікія ды яшчэ аслабленыя няшчасцем з ярам, кірасіры мелі такім чынам супроць сябе амаль ўсю англійскую армію, але яны павялічвалі сваю колькасць тым, што кожны біўся за дзесяцярых. Аднак некаторыя ганноверскія батальёны паддаліся.

Велінгтон убачыў гэта і ўспомніў пра сваю кавалерыю. Калі-б Напалеон у гэты самы момант падумаў пра сваю пяхоту, ён выйграў-бы бітву. Гэтая забыўлівасць была яго вялікай ракавой памылкай.