ПОЛАЦКІЯ КАЛОНІІ
Акром уласна Полацкай зямлі, уладаньня Полацкія прасьціраліся далёка ў землі суседніх племён, якія ня ўходзілі ў склад Полацкай зямлі, але, будучы ад яго так або іначэй залежнымі, станавілі калоніі Палачанаў. Да гэткіх Полацкіх уладаньнёў прыналежылі Летголы, Лівы, Літва, Ятвягі, Жамойдзь. Тут мейсцовыя жыхары спраўляліся сабой, сваімі племеннымі князямі або старшынамі і толькі знаходзіліся ў сувязных або даньніцкіх адносінах да Полацка. Полацкія калоніі падзеляліся на тры адмены як па свайму геаграфічнаму палажэньню, так і па племенному складу.
У Лівоніі
Да першай адмены прыналежалі Полацкія калоніі ўніз па цячэньню Дзьвіны да самага яе ўсьця, дзе былі нават заснованы Полацкія княжствы Кукейнос і Герсіка, або правільней Вэрсіка* (можэ быць, Веражкі, або Верэсьць, перэблутаныя латышом-летапісцам). Аб адносінах гэтага краю да Полацка, паводле лівонскіх летапісцоў, відаць, што пры ўсьцях Дзьвіны былі два ўдзельныя княжствы, дзе сядзелі князі полацкай дзінастыі і што княжствы гэты былі ў залежнасьці ад вялікага князя Полацкага. Зрэшты, з тых самых латышскіх летапісей відаць, што ўсьця і нізоўі Дзьвіны не становілі самой Полацкай зямлі і пры князех з Полацка тамтэйшыя жыхары-туземцы мелі племенных старшын і толькі плацілі дань Полацкім князям і прызнавалі над сабой іх уладу, як патужных і грозных валадароў. Тутэйшыя Полацкія гарады былі ня болей як калоніі ў чужым краю і пабудова іх вызывалася патрэбай абесьпечэньня тарговага шляху па Дзьвіне, якім Палачане вельмі даражылі і за які доўгі час змагаліся з крыжакамі.
Каб уявіць сабе палажэньне полацкіх калоній у гэтым краю, трэба прасьледзіць гісторыю першых нямецкіх пасяленьнеў у Лівоніі; гэта гісторыя ясна кажэ аб адносінах
