Старонка:Беларускі правапіс (1927).pdf/86

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

вясёл. Чоран воран, да ня птах, шэсьць ног, да ня зьвер (жук). Урадзіўся канапель тонак, долаг, валакніст. Ня волен стаў яму белы сьвет. Ні думак, ні песень яго ніхто ня знаў і ня чуў ці не хацеў чуць. Удаўся гарох тонак і высок, і на лісьце шырок. Скажу, пан, табе бяз спорак: мне ўжо твой хлеб стаў горак. Славен наш гаспадар, славен над усімі гаспадарамі. Вот цяпер які люд стаў: хіцер, зол, няўдал, лукаў. Хто абадраны і нагі, к таму ніякай увагі, а адзетага багата мае пан за панібрата. Знаюць, ён крутнёй разжыўся; знаюць, сьлёз людзкіх напіўся, да чэсьць ад усіх яму, калі прыдзе ён к каму. А бядняк душой будзь чэсьцен — ён і злодзей, і бясчэсьцен (з старасьвецкага народнага вершу).


§ 14. Правапіс лічэбнікаў.

Правіла 40. 1) Лічэбнікі складаныя пішуцца так, як кожная часьць, калі яна ўжываецца асобна: семнаццаць, восемнаццаць, шэсьцьсот, восемсот, семсот.

Толькі шаснаццаць мае а заместа э, што чуваць у слове шэсьць.

2) Адны парадкавыя лічэбнікі маюць такія галосныя, якія ёсьць у лічных; напр.: дзевяць — дзевяты, дзесяць — дзесяты, сем — семнаццаты, восем — восемнаццаты і г. д.

А другія парадкавыя зьмяняюць галосныя гукі лічных: тры — трэці, шэсьць — шосты, сем — сёмы, сорак — саракавы, дзьвесьце — двухсоты, трыста — трохсоты.

3) Зборныя лічэбнікі падлягаюць аканьню (бач, прав. 11): шэсьць — шасьцёра, сем — сямёра, восем — васьмёра, таксама і ва ўсіх склонах: шасьцярох — васьмярох, шасьцяром — васьмяром і г. д.; шасьцёх — сямёх — васьмёх, шасьцём — сямём — васьмём і г. д., як і шасьці, сямі, васьмі.

4) Лічэбнікі, зложаныя з словам дзесяць у яго форме дцаць, маюць падвойнае цц (бач. прав. 17,3 і 19,2): адзінаццаць, дванаццаць, дваццаць, трыццаць.

5) Лічэбнікі парадкавыя сваёю формай падобны да прыметнікаў, дзеля таго ўсе іх склонавыя кан-