Сказки и разсказы бѣлоруссовъ-полѣшуковъ (1911)/60

60. Но́вы чорт
Беларуская народная казка

1911 год

Прапануем да спампаваньня!

60. Новы чорт.

Быў сабѣ́ адзи́н пǒп, да ве́льми хсци́вы да маладзи́ц. Вѣ́дамо, з ґульни́ тǒльки а ба́бах и ду́мае. Наѣ́сца, напъе́тца, вы́спитца ў вахво́ту, а тут ат са́ла шку́ра пу́каетца. Пǒйдуць лю́дзи на рабо́ту, а ён и цику́е, ци не прыдзе́ яка́я маладзи́ца зачы́м ко́львек да ґаспо́ды. Як пакмѣ́циць, дак и прыста́не, бы шаўцǒўськая смала́. Перш маладзи́цы хава́лиса ат паґа́наґо папа́, а по́тым, як пача́ў ён навуча́ць, што пǒп светы́, бо́ ён пасвѣ́чаны, дак маладзи́цы й ду́маюць — мо й пра́ўда, што хто зна́етца з папо́м, та й ґраху́ нема, бо ён светы́. Ужэ́ хацѣ́ли мужчы́ны абрє́заць ему́ ку́длы да паперабива́ць но́ґи, але́ пǒп напужа́ў их, што не дась прыча́сця да пажа́литца станаво́му, каб ены́ як недавѣ́рки, пагнили́ ў вастро́зе. Бая́тца мужыки́, маўча́ць. Тǒльки ось вельми ча́сто пана́дзиўса пǒп к аднǒй маладзи́цы. Еѣ́ ґаспада́р маў яку́юсь до́хленькую кабы́лку й вазиў на ёй жыдǒў. Тǒльки я́кась прыкмѣ́циў ён, што як тǒльки ён з двара́, дак пǒп у ха́ту. От раз запрǒґ той ґаспада́р кабы́лку, накла́ў на вǒз мнǒґо сѣ́на, нибы́то ѣ́дзе ў вели́кую даро́ґу, й папха́ўса за село́. Гэ́то ўжэ было́ пе́рад змро́кам. От як ужэ́ до́брэ сцемнѣ́ло, ґаспада́р верну́ўса да ґаспо́ды, да и сту́кае ў дзьве́ры, каб жǒнка атчыни́ла. Тым ча́сам у жǒнки начава́ў пǒп. Схапиўса ён с пасце́ли да так без парто́к и бѣ́гае па ха́це, не вѣ́дае, куды́ схава́тца. А тут у сѣ́нячках стая́ла кадушка з пѣ́ръем. Пǒп шамеля́х у ту́ю каду́шку да и прыкры́ўса пѣ́ръем. Атчыни́ла жо́нка дзве́ры, а ґаспада́р чуў, што пǒп схава́ўса ў каду́шку, не йдзе ў ха́ту, да й ка́жэ жǒнцэ, — дай дзеру́ґу, — я паѣ́ду на кармаш. Дала́ жǒнка дзеру́ґу, а ґаспада́р наки́нуў еѣ́ на каду́шку да й абвеза́ў веро́ўкаю. — Павезу́, прада́м пѣ́ръе. Неха́й дармо́ не валя́етца. Ба́чыць маладзи́ца, што нѣ́льґа, ничо́ґо пара́дзиць, маўчы́ць, бы вады́ ў рот набра́ўшы. Узвалиў ґаспада́р кадушку з папо́м на вǒз да й папё́р на карма́ш.

— Куды́ ты, ся́брэ? — пыта́юць сусѣ́дзи.

— Паѣ́ду на карма́ш прадава́ць но́ваґо чо́рта — ка́жэ той чалавѣ́к.

Дзи́вятца лю́дзи, яки там таки́ но́вы чорт. Про́сяць каб ён паказа́ў ту́ю пачва́ру.

— Немǒжне братки — ўцечэ́.

Назбира́ласо мнǒґо людзе́й. Хо́чэтца им паглядзѣ́ць таґо́ дзи́ва. Запрагли́ ены́ ко́ней и паѣ́хали ра́зам на карма́ш. Ци до́ўго, ци ма́ло ены́ ѣ́халі, тǒльки ось прыезджа́юць пад цэ́ркаў на кармаш. Пашла́ там чу́тка, што чалавѣ́к прывъёз но́ваґо чо́рта, сабрало́со людзе́й, што ад кишы́ць. Вы́шли папы́ з цэ́ркви да й ты́е тыц туды́, паґлядзѣ́ць на такое дзи́во. А пǒп, вѣ́дамо, до́ўґо седзѣ́ў у каду́шцы й усе́ рабиў пад себе́, дак так абмара́ўса, так у ку́длы наби́ласо пѣ́ръя, што саўси́м стаў пахǒж на чо́рта. От папы́ да паны́ абступи́ли вǒз и про́сяць таґо́ чалавѣ́ка, каб ён паказа́ў чо́рта. — Заплацѣ́це — ка́жэ — за маю́ турба́цаю. Я ду́маў, што хто ку́пиць.

От паны́ да жыды́ насы́пали таму́ чалавѣ́ку по́ўную ша́пку ґро́шэй. Пачали́ й мужыки́ развя́зваць сваѣ́ маґалѣ́йки да дастава́ць атту́ль медзяки́. Назбира́ў той чалавѣ́к тǒлько гро́шэй, кǒлько не было́ ещэ́ ни ў еґо́, ни ў еґо́ ба́цька. От стаў ён на во́зе, паставиў там каду́шку да й развеза́ў дзеру́ґу. — Ну, — ка́жэ — выла́зь атсю́ль, но́вы чо́рце, — й дава́й еґо́ шту́рхаць киям. Падня́ўса пǒп з каду́шки. Зирну́ць лю́дзи, аж ґэ́то яко́есь страшы́дло: высо́ки, худы́, с до́ўґими ку́длами да з вели́зазнаю барадо́ю, цыґла́ты, ў ваднǒй саро́тцы без парто́к да так ума́заўса да ўкача́ўса ў пѣ́ръе, што ры́хтык чорт. Ки́нулиса перш лю́дзи ат во́за, але́ хтось и ка́жэ, — ґэ́то-ж наш ба́цюшко. Зирну́ць усѣ́, аж пра́ўда — ґэ́то пǒп. Со́рам таму́ папу́, саско́чыў ён з во́за да й суну́ў, куды во́чы гледзя́ць. С таѣ́ пары́ ґо́дзи ён хадзи́ць к маладзи́цам.

Пересказалъ И. Аземша.

С. Лучицы.