Родныя зьявы (1914)/Дзяліцьба
| ← Недаступны | Дзяліцьба Апавяданьне Аўтар: Якуб Колас 1914 год |
Знайшлі → |
| Іншыя публікацыі гэтага твора: Дзяліцьба. |
Прапануем да спампаваньня!
Дзяліцьба.
I.
Ну, што ты з гэтымі бабамі зробіш?
Калі ў хаці жывуць дзьве бабы, то ўжо спакою німа.
Гыр-гыр-гыр! гыр-гыр-гыр! гыркаюцца яны ад самаго раньня.
Адйа—капач. тая- мешалка.
Тая—гультай, другая—няўмека.
Так і кідаюць адна аднэй на вочы.
А як лягуць спаць, то кожная ўсю ноч шэпчэ на вуха свайму мужыку,—нагаварывае на другую.
Мужыкі толькі скрыва пагледаюць адзін на аднаго. Але, пакуль што, маўчаць.
Да дзяліцьбы ешчэ далёка.
Дзяліцьба ідзе вось у якім парадку: перш-на-перш на пляц выступаюць бабы.
Бабы сварацца год, год с палавінай, а то і цэлых тры. (Мой нябошчык дзед казаў, што яго нябошчыца жонка сварылася з яго нябошчыцай братавай цэлых дванаццаць гадоў!). Наўперад бабы сварацца па троху, — так, гадзіну, дзьве ў дзень. Потым сварцы адводзіцца, больш часу —гадзін 5—6.
Да гэтаго часу мужчыны яшчэ маўчаць, набіраюцца толькі злосьці. Мужчыны сварацца часьцей у вечар, ці у сьвяты дзень, бо ў будні німа часу. А бабы тым часам пачынаюць пробаваць моц сваіх чубоў. Вараць яны у аднэй печы, але у асобных гаршчках. Дастаецца тут і бедным гаршчкам! А ўжо посьле жанок бьюцца мужчыны.
Каб падзяліцца, ешчэ мала пабіцца адзін раз: трэба найменш разоў восем, каб разоў тры засыхала скурка на носі, разоў шэсьць абадраць твар, ды ліхтар паставіць каля вока, а лоб убраць гузам, або і двумя. Тагды толькі можна лічыць, што права, на дзяліцьбу здабыта.
II.
Дзякуй Богу, што Бог сярдзітым людзям не дае многа сілы!
Сымонешчэ змалку паказаў сваю злосьць. Раз ён завёўся нешта с сваей сястрой Марцэляй. Мой Сымон так узлаваўся, што ўкусіў сястру за жывот. А то-ўжо быў ён дзяцюком. Сымон любіў часамі зухнуць. Загнаўшы да Коўна плыт, ён купіў сабе стары афіцэрскі сурдут. Бацька дома і давай прабіраць за гэта Сымона. Сымон кінуў аб зямлю сурдут, пачаў таптаць яго нагамі; — потым парваў на сабе кашулю, порткі, залез голы на жорны і сказаў:
— так Пан Езус пакутаваў!
Мікола не ўступаў у злосьці свайму брату Сымону. Так, раз ён паехаў на поле па ячмень. Падыймалася хмара, грымела. Мікола наклаў воз на борздую руку. Толькі што ён нукнуў на каня, — шусь ячмень з воза. Мікола закіпеў, узлажыў другі раз. Не пасьпеў ён выехаць на дарогу — ізноў бух ячмень з воза!
— То ты гэтак?! — крыкнуў Мікола.
Схапіў тут парубень і давай малаціць ячмень. Памалаціў, вытрас, салому палажыў на воз і сам сеў.
— Папробуй цяпер раскідацца, пракляты!
Другі раз Мікола пабіў у сваей хаці вокны, місы, гаршчкі. Нічому не давала спуску качэрга. Пабіўшы усё, што можна было пабіць, Мікола стаў сярод хаты і пазірае, каб ешчэ што пабіць. Але ўжо усё было спуставана.
Сымон і Мікола сварыліся ўжо гадоў тры, а за апошніе часы сталі і біцца, а гэта азначала, што скора будзе дзяліцьба.
Сымон і Мікола ў нашым сяле былі тым, што ў горадзі тэатр, толькі што білетаў ня трэба браць: прыхадзі сабе, слухай, пазірай, весялі сваю душу.
І Карусь спад карчмы кожны вечар стукаў у вакно свайго суседа Базыля.
— Чаго ты? — пытаўся Базыль.
— Хадзі у Сьвінную вуліцу: зараз будзе бой.
Базыль апранаў кажух, браў капшук з люлькай і ішоў на двор. Закурыўшы люлькі, яны ішлі у Сьвінную вуліцу. — Карусь паперадзі, Базыль на два крокі з-заду. У Базыля ў люльцы быў цыбук просты, у Каруся — крывы. Дым з Базылёвай люльуі ішоў згары, а с Карусёвай — з нізу.
III.
А ў Сьвінной вуліцы, каля Мікалаевай і Сымонавай хаты, была ўжо цэлая камэдыя.
Тут былі і старые, і малые, і бабы, и дзеўчаты.
Глаўнае мейсца займалі Сымон з Мікалаем. Сварка с першых слоў дакляроўвала цікавы бой. Вакруг ваяк стаяла жывая сьцена народу. На перадзі стаяла неколькі чэлавек, каторые борзда умелі зьвясьці Сымона з Мікалаем. А другіе толькі пазіралі. Калі „звадыяшы“ бачылі, што бойка раскідаецца, то тагды ўмешваліся яны.
— Эй, Сымон! Як табе ня брыдка? Мікола даў дулю, а ты толькі нос атхіліў.
— Дык я яму дам дзьве! — крычаў Сымон і торкаў Міколе дзьве фігі.
Другі звадыяш пхаў Міколу на Сымона, і бойка гатова!
Але на гэты раз звадыяшам не было чаго рабіць: Базыль с Карусём — а яны заўсёды прыходзілі к пачатку камэдыі, як якое начальства, — убачылі вось што: Сымон трымаў у руках мялён, а Мікола — грамнічную сьвечку. Сьвечка была мала чым менша ад мялёна, — палкі, каторай круцяць жорны. Аказалася, што бой быў у хаці, і Сымон прыпёр Міколу у кутку. А як бараніцца не было чым, то Мікола і схапіў сьвечку, каторая стаяла каля Міколы Чудатворца. Мужчыны адабралі ад іх мялён і сьвечку.
Нейкі чорт так і цягнуў байцоў аднаго да другога.
Зляпіліся.
Такая была цікавая бойка, што аж месяц залюбаваўся ёй. Ўсё сьціхла.
Ўжо Мікола быў тры разы на Сымону і тры разы пад Сымонам, а бой усё ідзе. Патаміліся яны, як пеўні.
— Стой! Стой! крыкнуў Сымон:—дай, абору падвяжу!
У баю развязалася аборка на Сымонавым лапцю. Мікола стануў.
— Гы-гы-гы! рагатаў Карусь.
Сымон стаў падвязываць абору, а Мікола стаяў каля яго: чэкаў.
— Ну, цяпер!—гукнуў Сымон, паправіўшы лапаць.
Мікола не даў нават Сымону атсапнуцца і наляцеў на яго хрыбеціну. Сымон прыгнуўся йшчэ больш і схапіў Міколу у поў так, што ногі у Міколы апынуліся ў гарэ і так спрытна буркануў Міколу, што той стаў на ногі.
— Чэкай! чэкай, Сымон!—загаласіў разам Мікола.
І пакуль Сымон аглядзіўся, што такое прылучылася, у грамадзе падняўся рогат. Карусь выпусьціў з зубоў люльку, а Базыль выцер рукою шыбу. Ўсе аж трэшчалі ад сьмеху: у Міколы спаўзла адзежына!
Нават Сымона праняў сьмех.
— Вось як біцца с Сымонам! — гаварыў ён.
І пакуль Мікола апранаўся, Сымон накладаў у люльку тутун з поглядам чэлавека, ўзяўшаго верх.