Восень (Купала — Эй, восень, восень…)

Восень Верш Аўтар: Янка Купала 1905—1907 Крыніца: http://rv-blr.com/vershu/view/896

Эй, восень, восень,
Скуль ты ўзялася?
Песьняй няўдалай
Так разьляглася?

Хоць адным шчасьце,
Восень, прыносіш,
Для другіх жудка
Горам галосіш.

Для адных ясна
Цяпла навееш,
Лінуць багацьцем
Не пажалееш.

Збожжам насыплеш
Поўна аруды, -
Будзе, ой, будзе
Золата груды.

Дзіка ж ты б’есься,
Восень, аб шыбы
Беднай мужыцкай
Хаткі-сялібы.

Хатка старая
Стогне, трасецца,
Туж-туж бясьсільна
Рухне, здаецца.

Бедныя людцы
Крыюцца ў хатцы, -
Страшна ім, страшна
З холадам знацца.

Дзеці худыя
Туляцца к печы:
Босыя ногі,
Голыя плечы.

Да іх палезла
Ніткі сукаці
Ў зрэбнай спадніцы
Хворая маці.

Ўсеўся на лаве
Згорблены бацька
І ўвесь аддаўся
Думцы бядацкай.

Вот нібы восень, -
Думае гэтак, -
А тут няма, бач,
Хлеба у дзетак.

Цэлае лета
Біўся, ня жарты,
Ну і труды ўсе
Што былі варты?

Хоць шнур вузенькі
Ня дасьць шмат хлеба,
Ды чынш вялікі
Выбраці трэба.

З поля сабраў вось
Коп пяць бяз мала,
Як змалаціў жа, -
Воласьць забрала.

Ну, засталося
Ад чыншу нешта,
Бач, магазыньнік
Вывалак рэшту.

Вось і жыві тут,
Будзь ты шчасьлівы,
Будзь ты багаты
Восеняй зь нівы. -

Холад у хаце,
Голад у хаце,
Ды во й скацінцы
Корму ня хваце.

Кепска, эй, кепска
Жыці ў няволі,
Ня лепей жыці,
Як няма долі.

Гэткія думкі
Мучаць старога...
Бедны, гаротны, -
Шкода такога.

Каля хацінкі ж
Вецер заводзе:
Знай ты, няшчасны,
Стужа надходзе.

Знай ты, няшчасны,
Знай ты, убогі,
Будзеш марозіць
Рукі і ногі.

Да места возік
Дроў будзеш везьці,
Сівер табою
Будзе ўсё трэсьці.

Будзеш калеці
Ночкай у полі,
Каб здабыць дзеткам
Хлеба, круп, солі.

Вушы скастнеюць,
Плечы спацеюць,
Ногі у лапцях
Акачанеюць.

Будзеш ты сеяць
Сьлёзы па полю
Дый праклінаці
Горкую долю.

І змучан гэтак
Працай, марозам,
Знойдзеш магілу
Недзе пад возам.

(1905—1907)